Leite e merda! Merda e leite!

Hoxe non poderei estar fisicamente en Lalín. En xaneiro de 2011 publiquei este artigo que logo recollín nun libro: Daquí e dacolá. Follas voadeiras (2015). Déixoo aquí para estar en co pensamento

Estas sonoras, breves e rítmicas verbas pronunciábaas, brusca e reiteradamente, Burt Lancaster, trasterrado á Toscana e transmutado en Alfredo Berlinghieri mentres, na ampla e limpa corte con ducias de mansas vacas rillando na herba seca, enzoufaba os seus níveos e señoriais pes na bosta fresca e munguía, sen xeito, as inchadas ubres vacúas para deitar unhas pingas de leite sobre o seu rostro impuro antes de ceibar todo o gando e afogarse nunha corda pendurada dunha trabe para cumprir o guión dos irmáns Bertolucci en Novecento. O vello Berlinghieri tiña merda no cerebro. Tan merdento era que lle anunciou a súa morte suicida aos seus moitos criados e fixo que o vello Dalcó tivese que traballar, aínda máis, xuntando as reses que el ceibara. Era no enceto do século pasado iniciado coa morte de Verdi. El, como Otero Pedrayo, era un home do século pasado.

Medio século despois o meu avó e a miña avoa andaron sempre entre leite e merda pero sen tempo para que esta se lle metese nos miolos. Alí só entraba a tristura permanente da choiva e os malos pensamentos da fame que se botaban fóra co labor diario entre vacas, leite e estrume. A ledicia non era Verdi, senón darlle, pola canada, uns grolos de leite, quentiño das ubres, aos netiños. Eran a Marela, a Paloma, a Rubia, a Toura, a Pinta a súa salvación. Espreitaban dende o leito calquera indicio de enfermidade vacúa e, cando chegaba a boa nova da preñez dunha delas, pasaban as noites en vela para que o parto fose adiante.

A arte do disimulo

Disimulando. Paola Franco Sebal, Xilografía

Lin con atención, só inicial, un artigo¹ da gran figura emerxente da política española, ameazado, con seriedade, na súa fortaleza explosiva. Os excesos non acaen ben á saúde, sexa esta política ou persoal.

O asunto máis principal, como diría o Conde de Gondomar, absorbeu a miña atención aínda que xa fose coñecido: unha nova transición que, segundo Pablo Iglesias,é posible despois de celebradas as próximas eleccións a Cortes,se os cidadáns se converten en protagonistas no canto das elites políticas e económicas.

Retallo 5

Tanto pola súa extracción popular como pola súa

tortuosa historia; pola non correlación entre

sentimento nacional e expresión política da nación;

pola particular estrutura social encabezada por unhas

elites burguesas que ou son foráneas ou optaron por

renunciar ao seu liderado a cambio das “trinta moedas”

da influencia política en Madrid; o nacionalismo galego

precisa dunha estratexia de ampla alianza social. O

liderado desa gran alianza (coas febles elites

económicas interesadamente incapaces para asumir a

expresión da vontade nacional) só pode ser exercido

polos sectores sociais subordinados e sectores das

clases medias cultivadas.

Ante esta realidade que limita en gran medida a

expresión política da vontade nacional, o nacionalismo

galego precisará tecer alianzas con aqueles sectores

que, aínda non asumindo o proxecto de vontade nacional,

non sexan refractarios a el. Este proceso de

acumulación non pasa por un proxecto de nación brando,

dondo, livián, lixeiro, senón pola pretensión dun

proxecto político compartido baixo a hexemonía da

“posición orixinal” da lingua e da cultura galegas e do

recoñecemento do dereito dos pobos, que se reclaman de

seu, a decidir.

Retallo 4

Liberté, egalité, fraternité. Os socialistas mornos,

coma os liberais, colleron a primeira palabra, como se

puidese existir a liberdade entre os que son desiguais;

os comunistas gaban a segunda, como se fose posible

convivir co despotismo; só os anarquistas teñen en conta

o triángulo, pero a súa proposta de abolir o Estado

devólvenos ás sociedades primitivas.

Retallos 3

A pesar do seu fracaso histórico, na súa forma

socialdemócrata ou comunista, a alternativa ao

capitalismo salvaxe ou domesticado non é outra que o

socialismo. Sobre as cinsas da experiencia fracasada do

socialismo real e da socialdemocracia xestionadora temos

que elaborar as bases do proxecto socialista. O

nacionalismo galego non pode, nin debe, eludir este

debate. Pola contra ten que facer achegas, formular

propostas e fomentar o diálogo coas correntes europeas e

mundiais que andan na procura dun novo proxecto. A

política do disimulo, de que nós o que temos que facer é

defender o país, de que isto non vai comigo, de evitar a

cuestión... en realidade non é máis cá pretendida

evasión de quen non asume o fracaso histórico do

socialismo soviético ou non son quen de asumir que a

socialdemocracia derivou simplemente en

social-liberalismo.

Retallos 2

Galicia, pola súa formación social, pola súa estrutura económica, pola historia do seu territorio,pola psicoloxía das súas xentes, pola impúdica e onanista traizón das súas elites económicas, fixo que fosen as clases populares, subalternas, as que asumisen o proxecto nacional e popular. Dende Antolín Faraldo ata hoxe, o nacionalismo galego foi, agás casos individuais moi concretos, sempre progresista ou de esquerda.

Escindir nacionalismo e esquerda coa idea de configurar un nacionalismo galego “centrado” non responde aos trazos sinalados. Pretendelo facer a partir da base socialhistórica do nacionalismo é o xeito máis doado de convertelo en ineficaz.

Retallo 1

Semella unha pulsión esquizoide pretender escindir o

nacionalismo galego da esquerda. Non resulta doada a

defensa das clases subalternas esquecendo a condición

subalterna da lingua e da cultura que estas clases

criaron. Non me parece posíbel defender as clases

subalternas esquecendo que residen nun territorio

subalterno a respecto dos centros de decisión estatais e

do euro. Non se pode escindir a subalteridade.

Precísase dunha esquerda que asuma todas as loitas

contra calquera caste de discriminación ou marxinación 

sexa de xénero ou cultural, lingüística ou sexual,económica ou relixiosa, de territorio ou de idade...