sábado, febreiro 11, 2017

(Des)enleando o nobelo*

Xosé Monteagudo. Todo canto fomos.
Galaxia, Vigo, 2016

Segundo avanzaba na lectura imaxinábame  convertido nun mínimo e aparente sarillo, cos cóbados ben pegados ao corpo e os antebrazos ben abertos, sostendo unha madeixa de lá, mentres miña nai a desenleaba para dar forma ao nobelo. Rematado o meu estático labor, a nai continuaba coa calceta, con grosas agullas, daqueles abrigosos e coloridos xerseis. Que mesturarse dúas cores era frecuente,  tres de cando en vez, cinco extraordinario. Isto último é o que fai Monteagudo na súa novela.  Calceta cinco fíos, cadanseu color, cada un deles autónomo para ofrecernos unha peza rematada con primor. Eses fíos son un escritor do que non sabemos o nome, Amaro, Carlota, Anxo e Maribel.

A novela , dun xeito medido,  está dividida en seis partes que á súa vez se fraccionan nunha manchea de micro-capítulos ensarillados. Vai e vén no tempo e no espazo: dos anos vinte ao remate do século pasado;  do enceto do século anterior ao franquismo; de Londres a Buenos Aires e, sobre todo, a Pontevedra e os seus arredores. Non é pois unha narración lineal senón coma un puzzle, que, peza aquí, peza acolá achéganos a vida cotiá duns personaxes cribles que se moven arredor dun feito que os marcará: a guerra de España en Pontevedra.

Non é un relato sobre a guerra ou sobre a persecución franquista. Cómpre ir desbotando xa a expresión “represión”; no noso país non houbo acción previa que desencadease o ciclo acción/represión,  senón sublevación militar, golpe de estado e persecución-exterminio das ideas encarnadas en persoas como os protagonistas centrais do relato agás “o escritor sen nome”, afastado temporalmente deste feito.  Os outros, os represores, ou os beneficiarios da represión, ou os que se sentían cómodos no franquismo...  aparecen só como pano de fondo, fóra de foco, como figuras na néboa. Esta opción evítalle ao autor caer nun maniqueísmo visitado en exceso.

E vaise tecendo. Os cinco personaxes que habitan a novela, e algúns outros secundarios como Filomena, que toma dimensión propia, ou históricos como Castelao ou Bóveda, transitan polas páxinas con normalidade, móvense nos seus lugares e tempos e,  sen nos decatar, paséannos polo século tráxico.

O “escritor sen nome” é o único que narra en primeira persoa, converténdose nun arremedo de guía dun relato que se vai construíndo, en parte,  a partir do diario de Carlota e dos cadernos de Amaro para desenvolver unha trama , perfectamente dosificada, cunha tensión ben medida, que atrapa a nosa atención e  incita as nosas sospeitas para ofrecernos  unha resolución pouco previsíbel,  nun prodixioso entretecido que non deixa ningún fío solto, e poñer o ramo a un romance aquelado, deses que chegan ás túas mans e fican no maxín.


*Tempos Novos, nº 236, xaneiro, 2017

Ningún comentario:

Publicar un comentario