martes, outubro 30, 2018

Alarma corporal*


En verdade debía acudir o pasado domingo a Compostela. Máis que nada por darlles unhas apertas a vellos amigos e amigas.Hai tempo que non o fago por disolución acordada, atinada e, por demais, xenerosa.

Unha semana antes algúns malestares sintomáticos, coñecidos e repetidos, comezaron a ensinar a orella e a agravarse ata impedirmo. Para min que se trataba dun estado de alarma que me advertíame contra o  Viva lo nuevo! que dicían os jonsistas e a retórica falanxista dos anos trinta, para ocultar violentas actitudes milicianas. Así que o meu corpo non me deixou acudir, permitiume un alivio rápido, como cantaba o Reixa, e evitoume os desgustos, que non por reiterados deixan de producir dor.

A desagradable escenificación dunha ruptura anunciada con arteira reiteración tivo lugar o pasado domingo. Pasaxe, coa nación de fondo, nada orixinal. Coido que en Cataluña en Común andan con leas semellantes, só que para os lostregazos empregan barretinas no lugar de puchas con  viseira.

Digo que a cousa nin é orixinal, nin ten novidade. Só constata un feito. O espazo nacional, soberano, agrupado arredor de Luís Villares, non só lle bota un pulso á Triple Alianza senón que,nun exercicio de paciencia bíblica, llo mantén.

Unha Esquerda Unida consciente do seu rol marxinal como tal, pero confiada na súa gran capacidade de influencia. Un Podemos que aprendeu que o de asaltar os ceos ficou para mellor ocasión e do que se trata é de aproveitar o fraccionamento das dereitas para unha gran coalición da esquerda coa aquiescencia dos proxectos nacionais que exercen como tais; pero cantos menos mellor. Unha Anova inútil, infantilizada, comesta pola couza, que só serve para armar barullo e impedir a consolidación dun espazo nacional plural e compartido pola esquerda, nacionalista ou non.

Dende a nación-política pódense entender os  máis complexos sistemas de alianzas, pero non é doado mirar para outro lado cando se nega o único irrenunciable: a autoorganización política.

A posibilidade dunha pluralidade de opcións nacionalistas está aberta. As de diálogo entre elas e con outras esquerdas non se pode pechar.
Agás que todo sexa a representación de falsos devotos, de fungos agochados baixo a terra, de enganosas trufas, duns cantos tartufos que só procuran quedarse cos bens de Orgón.

* Publicado en Novas do Eixo Atlántico, novembro 2018



sábado, outubro 20, 2018

Estamos tolos... ou somos parvos?*

Alguén voou sobre o niño do cuco, Milos Forman (1975).
Todo o mundo o lembra, Obélix con xigantes calzóns branquiazuis, acariñando o queixelo, bísballe ao seu compañeiro do casco alado: Están tolos estes romanos!!   Un amoreamento de lexionarios cos ollos machucados e as testas arrodeadas de estreliñas completan a escena.

Noutra aldea, da mesma parentela que a gala, aínda que un chisco afastada, chantada pola banda onde morre o sol e se acaba o mundo, a incrédula exclamación obelexiana transfórmase en profunda e introspectiva cuestión: Estamos tolos ou que?.

O estado de permanente angustia, de indecisión, de subir ou baixar ou nin subir nin baixar, de permanente equilibrio inestable, de funambulismo infantil, de obsesivo ollar para o marco, de delirante restauración de  valados, do pánico a perder a leira, empecen, imposibilitan, a mínima tentativa de resposta á pregunta.

Máis que é o que?. O que, é se somos parvos?.

Albíscanse batallas no horizonte. Nin Obélix, nin marmita, nin can que lle ladre. As tribos amarran o seu marco, agóchanse tras o seu escangallado valado. Uns, con fachenda, virtude excedentaria nestas terras occidentais, afirman  que eles son quen de facelo sós e que cantos menos mellor que así póñense antes de acordo. Outros gábanse a si mesmos dicindo que queren xuntar forzas mentres se entreteñen dándose couces e afiando as navallas.

A nebulosa percepción do campo non é de sosego. Dez anos despois de Lehman Brothers e a  derruba do castelo de naipes; unha década na que pasamos de moquearnos dos “mileuristas” a considerar que setecentos euros e dez horas de xornada non está nada mal. Unha ducia de anos despois de “cepillarse” o estatuto referendado pola sociedade catalá, a tensión non  acougou, nin semella que o vaia facer de inmediato. Unha Europa insolvente como proxecto político, frustrada como potencia económica tras unha década  austericida, na que se expande a xenofobia e o chauvinismo nas avelladas nacións-estado, agravándose nas do sur por desembarcar nelas os inocentes e desarmados “bárbaros invasores”.

No período “rajoniano” o réxime ficou coas vergonzas ao ar. Eran, son, moitas as porcalladas reais ou plebeas; exhibiu a podremia e a herdanza franquista; incendiou Cataluña; incitou a extrema dereita; excitou o nacionalismo español e por riba  enrabiáronse por perder un chisco de poder. As faccións da dereita lideradas por dous, ou quizais xa tres, mozos de perfís físicos, e non só, “joseantonianos”,apañan e dividen os votos do ascendente patriotismo “rojigualda” e da aparofobia, isto é, do odio aos que son aínda máis pobres ca ti.

Non é un escenario aquelado para o exercicio da racionalidade mais esta faise precisa ao xeito de concertación democrática. Parece que o están a comprender as dúas forzas numéricas máis significativas da esquerda, ambas con problemas de reequilibrios internos. Para chegar a porto terán que contar co visto e prace dos periféricos; un deles nada mais e nada menos que cos seus dirixentes no cárcere ou no exilio. Non vai ser doado.

Aproxímanse dous anos de tensións político-electorais: andaluzas, municipais, autonómicas, europeas, vascas e galegas e pairando sobre todas elas as xerais e a repetición das catalás. Aínda que esteamos acostumados a continuas citas electorais, temos a percepción de que nesta ocasión está en xogo moito máis ca unhas cantas ducias ou centos de alcaldías, escanos ou presidencias.

Semella que os máis avisados están a comprender que esa anomalía española, e mira que as hai, de gobernos monocolores xa deu todo de si. Os que anden máis á présa tomarán posicións en futuros e duradeiros gobernos de coalición ao estilo europeo. As esquerdas andan a facer os deberes; as dereitas a vixiarse entre elas sen que se lles vexa un Aznar que non sexa un terrorífico pesadelo.

Pero ás esquerdas isto non lles chega. Ao seu futuro goberno de coalición non lle van dar os números agás que conte co consentimento dos trinta, arriba ou abaixo, escanos periféricos e para iso terán que “aplacar” Cataluña e facilitar o “pragmatismo” que abesulla ERC e ao que se resiste numantino, e personalista,  Puigdemont.

Un goberno ata o final, máis ou menos, de lexislatura para despois concertar unha futura coalición, sen maioría absoluta, e cunha Cataluña dirixida por ERC en tripartita alianza podería permitirlle ao PSOE ceder no recoñecemento doutras identidades nacionais, non porque lle guste, senón porque a concepción monárquica, católica e conservadora dunha única nación española xa non ten sustento social. España  precisa dun novo acordo de convivencia, un novo proceso constituínte que recoñeza a plurinacionalidade.

Daquela terán que procurar a alguén para que faga o papel de Paz Andrade hai corenta anos. Ou xa nin iso?. Existirá o noroeste?.

Estamos tolos ou somos parvos. Ou as dúas cousas.

·        Publicado en A Nova Peneira, outubro 2018


Espreitadores*


Nos anos de educación sentimental pasábamos moitas tardes outonais e dominicais visitando aldeas do redor da vila, xa daquela medio abandonadas. Divertíanos atender cos ollos virados, mirando de esguello, como tras calquera contraventá, bambinela ou colgadura xurdía un rostro espreitador. Case sempre de muller, as máis vixiantes. O asexo servíanos de chanza na construción do noso imaxinario nacional. Diciamos que a diferenza entre Galicia e España estaba en que cando viaxabas a esta, daquela ir, íase a Madrid, podías parar o coche onde che dese a gana, baixar con toda a santa calma e poñerte a facer augas á beira da estrada sen medo a que ninguén te espiase. Pola contra, no noso país sempre habería alguén a guichar por tras de calquera reviravolta do camiño, a abesourar detrás de calquera carballo, a vixiar quen chegaba... podías estar seguro de que aínda que tiveses bo tino en agocharte, sempre habería alguén a te velar.

Ás veces un ten a sensación de que non andabamos moi errados ao sinalar o trazo espreitador entre os riscos definitorios do “carácter nacional” que, daquela, inocentes adolescentes, andabamos a procurar.

Este outro día dei en matinar no asunto e barruntei na gran cantidade de amigos e amigas que se resisten a actuais compromisos políticos ou mesmo culturais, a verdade é que case todos e todas os tiveron con maior ou menor intensidade e durante máis ou menos tempo, mais hogano responden cun ben, a ver como van as cousas, tés razón pero eu que sei!, mira é que as cousas fanse mal!, e que o que fan estes...!, e aqueles outros non che quero dicir nada!, vale home pois o de máis alá! e que non se fan as cousas como se debe!

Pregunteime se o problema non estaba nos que preferían ficar como espectadores na vez de asumiren as responsabilidades ou deixarllas a outros; se o problema non estaría nos quen prefire non decidir, por comodidade, os bondadosos, ou para poder criticar despois, os perversos.

Convencinme de que este é un país de miróns.

·        Publicado en Novas do Eixo Atlántico, outubro 2018

domingo, outubro 07, 2018

Estamos tolos ou que?*


Tras o título, as persoas lectoras seguro que rememoran a Obélix, cos seus xigantes calzóns branquiazuis, unha das súas manzazas acariñando o queixelo, rostro de incredulidade, bisbándolle ao seu pequeno compañeiro, Astérix: Están tolos estes romanos!!!. Mentres se achegan, en caótica formación, os restos das escangalladas lexións xulianas.

Con indolencia baixa o mazo que ten por man e guíndalle uns desganados sopapos, de abaixo a arriba, á vangarda das tropas maltreitas. Un por un daqueles “milites” que conquistaban o mundo encetan unha viaxe interestelar na que segundo ascenden van deixando as “caligae” das que xa se desprenderon as chatolas; para babor esparéxense as diversas “lorica”; por estribor dispérsanse o “scutum”, o “pilum” e o “gladius”.

 Sempre me chamou a atención a fortaleza material de Obélix, procedente da sopiña que lle preparaba o druída; ben,  xa sei, máis ben da súa inmersión, arremedando a Aquiles, na marmita. A protectora nai do Pelida non lle somerxeu o calcañar e despois pasou o que pasou. A inmortalidade estragada polo amor materno era concesión do capricho divino, como a forza sen par de Heracles  ou as demais habilidades dos moitos heroes gregos. Pola contra Astérix e Obélix, como Popeie, apañaban o seu vigor da natureza; non do espírito. A este último resultáballe ben doado, ao fin e ao cabo só tiña que bater en ananos amarelos; pola contra os nosos sosegados galos facíanlle despreocupada fronte ás lexións invictas que, na verdade, so eran trementes vimbios vestidos e armados con galanura.

Noutra aldea da mesma parentela, aínda que un chisco afastada, chantada pola banda onde morre o sol e se acaba o mundo, o incrédulo signo interrogador transformase en profunda e introspectiva pregunta: Estamos tolos ou que?

Sempre na angustia, na indecisión, no subir ou baixar ou no nin subir nin baixar, no permanente equilibrio inestable, no funambulismo de xogo infantil,  no obsesivo ollar para o marco, na delirante reconstrución dos  valados, na infinita inseguridade de non perder o que tes. Sempre entre a fantasmal esquizofrenia na  procura de gabanzas  foráneas e a mirada avesa ao que veña extramuros; sempre entre afirmar o que non es e ser o que non dis.

Ao lonxe albíscanse batallas electorais. Máis non hai Obélix, nin marmita, nin can que lle ladre. As tribos miran para cadanseu marco, para o seu  valado. Uns, con fachenda, virtude excedentaria nas terras occidentais por onde dorme a estrela grande, afirman  que eles son quen de facelo e que cantos menos mellor, así poñémonos máis rápido de acordo. Outros gábanse a si mesmos de que queren xuntar forzas, pero andan a couces nas canelas por se alguén lle estraga o sementado. Ao lonxe as tropas imperiais avanzan convencidas e distendidas.

E seguirán tolos estes galaicos?

PS. Desculpen as persoas lectoras o ton de rexouba pero non é máis que rir por non chorar.

* Publicado en Novas do Eixo Atlántico, setembro, 2018