No anterior “post” intitulado “Eu
fun a Trasalba” anunciaba que agardaba acudir a Compostela, ao Auditorio, á
homenaxe a Camilo Nogueira. Así foi. Alí estiven, nun emotivo acto que quen
desexe pode ollar, e escoitar, nas alcumadas redes sociais. Do mesmo chamáronme
a atención tres aspectos. En primeiro lugar non só a presenza das catro
portavocías parlamentarias senón a mesurada, comedida e respectuosa intervención
de cada unha delas e, sobre todo, a non menos ponderada e temperada actitude do
público. Tampouco cabía agardar outra cousa. Mais, ao ter que sinalalo, non
semella que fose tan obvio. Estou seguro de que a única persoa que, na Galicia
de hoxe, o podería conseguir é Camilo Nogueira. É público que non quería esta
homenaxe; xa que logo, nesa lóxica, o deseño da mesma foi cousa da comisión
organizadora que se atreveu, ousou, escenificar a atrevida proposta. Seguro
tamén, moi seguro estou, que á feliz resolución axudou o carácter e estilo das
catro persoas que exercen tal rol parlamentario. Se no canto de Puy, Villares,
Leiceaga e Pontón, fosen outras as persoas, a representación non sería tan
sosegada ou mesmo non sería.
A diversidade entre o público era
menor que no estaribel parlamentario. Moi poucas persoas, supoño, da órbita do
PP, algunhas do ámbito do PSOE e moita representación da pluralidade do
galeguismo político, sindical, cultural, en liña coa diversidade da oposición
alí representada por tres persoas que en distintos momentos e con diferente
intensidade estiveron afiliadas á organización que foi expresión maioritaria do
galeguismo nacionalista.
En segundo lugar a amenidade do
acto, na súa variedade e rapidez, ben conducido pola forza poética de Rivas e a
rotundidade analítica de Suso De Toro; adobiado coas músicas de Tandal, dos
Pardais na rúa (Mais vale ser pardal na
rua /Que rouxinhol na prisão) e de Uxía e os seus acompañantes.
E pairando sobre a memoria selectiva a forza e beleza dun himno cantado ao
compás dun violonchelo que fixo honra á magnifica composición de Pascual Veiga
que adoitamos estragar aos ritmos apresurados dalgunha que outra estridente
gaita grileira.
Finalmente, a ferreña actitude de
Camilo. Pillado, como é evidente, pola emoción, non deixou en ningún intre que
esta chegase a ser excesiva e pronto recuperou o seu carácter de home de
vontade para falarnos de aspectos que debemos ter en conta para o futuro e da
súa profunda convicción europeísta. Desa Europa sen fronteira construída
arredor do camiño de Compostela e que hoxe temos que reconquistar para salvala
da Unión Europea, como di Gerardo Pisarello nun escrito que titula “Por un
(urgente) rescate democrático de Europa” que serve de introdución a unha
conversa con Yanis Varufakis de recente publicación[1].
A lectura deste libriño de
axitación retrotraeume a Camilo, a Trasalba e a Compostela. Non polo debate
sobre Europa, nin pola “modesta proposición” que o exministro grego formulou
xunto a Stuart Holland e James K. Galbraith, que tamén está incorporada a este
pequeno volume. Senón por Camilo e o seu optimismo. Non o coñezo en
profundidade, máis alá dalgunha que outra conversa e outras coincidencias ao
longo de moitos anos e, xa o dixen no artigo anterior, nunca fun alcumado de
“camilista” e moito menos me considerei tal. Pero arredor da á homenaxe, alguén
falou del como testán, en sentido positivo, e non só como un optimista que,
coma moitos outros, considero un cualificativo máis acaído á personalidade de
Camilo Nogueira. Un optimismo que empurra como un deber ético e que nace da
profunda consideración de que non hai razón histórica algunha que nos leve cara
ao progreso continuado ou cara a un
futuro mellor e, polo tanto, todo depende de nós, que temos un deber ético, un
compromiso moral, unha responsabilidade política.
Yanis Varufakis, en conversa con
Pisarello elabora un brevísimo ensaio sobre o seu optimismo que a min me soa a
Camilo. Di: “Que me fai ser optimista?. Unha decisión. Escollo ser optimista.
Non hai xeito de demostrar que teña unha boa razón para ser optimista. É o que
me mantén vivo, é a razón pola que me esperto na mañá e fago o que fago. É un
optimismo innato, axiomático. No fondo iso é o que significa ser de esquerdas:
ter unha disposición optimista e ter unha visión optimista da natureza humana.
Crer que ao fin e ao cabo, a natureza
humana é boa. Non temos ningunha evidencia de que a natureza humana sexa boa. A
historia pode proporcionarnos moitas probas de que a natureza humana é terrible
(...) Pero, de novo, dun modo identitario se queres, dun modo hedonista: a vida
non vale a pena ser vivida se non es optimista. E non podes vivir a túa vida
con optimismo a menos que sexas de esquerdas” (p. 68-69).
Pode haber quen confunda
“optimismo” con “candidez”. Xustamente é ó contrario. No Cándido, ou o
optimismo Voltaire o que fai é mofarse da opinión de que as cousas son como
son, simplemente porque non poden ser diferentes. Éche o que hai!, diriamos en
vernáculo. E non só iso, senón que ademais son así porque vivimos no mellor dos
mundos posibles, e xa que logo as cousas son así porque son o mellor que poden
ser. Por iso o pesado de Pangloss dicíalle a Cándido no remate da chanza
volteriana: “Todo ten relación no mellor dos mundos posíbeis: porque se non vos
botaran do castelo polo amor á señorita Cunegunda, se non fósedes entregados á
Inquisición, se non atravesarades América andando, se non lle désedes unha
grande estocada ao barón e non perdésedes os vosos carneiros naquela boa terra
de Eldorado, non estarías agora comendo marmelada de cidra e pistachos”.
Aquel falabarato
(Pangloss) no que Voltaire argallaba a sátira feroz de Leibnitz e que emitía
tan sabias sentencias como “non existe efecto sen causa”, tivo un relevante
continuador, na España contemporánea, que mesmo chegou a presidente de goberno
e en exercicio da súa función emitiu aquilo de “vivimos no mellor dos mundos
posibles”. O inxenuo Cándido xa se convertera nun escéptico e afirmaba, en
vernáculo, o caso é dar sulfato!.
Ese é o optimismo do que na miña opinión participa aquel mozo que
foi a Madrid e regresou identificado co seu país e a súa xente, aquela da que
non dubidou, nin traizoou nunca a súa lingua e a súa cultura. Porque a
diferenza de don Bernaldo, o tío frade de Andrián Solovio, que renunciou “ó seu
ensoño” por nacer fidalgo; xa que se fora “fillo do pobo houbera loitado”[3]. Camilo é de Lavadores.
Ningún comentario:
Publicar un comentario