Hai un exceso de política.
Unha sobrerrepresentación evidente. Unha teatralización excesiva. Sábeno ben os
medios de comunicación e manipulación de masas (Chomsky) . Mentres o espectáculo
continúe non hai problema. A seguir, unha boa dose de fútbol madrileño; media
hora co “tempo” e logo máis rexouba.
Hai un exceso de
información, na sociedade de centro comercial predomina o inmediato, a realidade como sucesión de
acontecementos fútiles, evanescentes, volátiles, diluídos, vaporizados... un
permanente xa foi (Bauman), un
premeditado subministro de novas que agochen o conxunto.
Levamos catro décadas de
derrotas. Dixeron que os pobres podían ser ricos (Thatcher]), que capitalismo e
democracia eran idénticos, que arribaramos á paradisíaca posthistoria
(Fukuyama) e que os que saían desa verdade inmarcescíbel eran inimigos da
liberdade, fanáticos da relixión ou xentes fixadas no escuro pasado da división
en bloques. Decretaron a fin da historia
e das clases e converteron a Roosevelt e a Keynes en perigosos esquerdistas.
Tremeron, cando estourou a crise, pero ante a escasa resposta social seguiron
premendo as caravillas ata xerar o caos en amplas zonas do planeta e asentar o
medo no resto. Declararon a guerra de
clases e vana gañando (Buffett) polo que cómpre reflexionar (Reixa), analizar, ,
clasificar,ordenar, sistematizar a
información para desentrañala, desvelala, destecer o nobelo, facela comprensíbel e sobre todo facerlle
fronte.
A este labor de comprensión
do conxunto quere contribuír Xabier Pérez Davila co seu recente libro Alén da casta. Un ensaio sobre o poder e as
clases sociais no século XXI[1]. Que hai
máis alá dunha verba fetiche e da teatralidade da súa representación?. Pois
unha nova estruturación da sociedade,
unha nova relación de clases organizadas, como dixera Marx , sobre un remanente
que “... sorrí ao capitalista con todo o
encanto de algo que brotase da nada...”. Arredor da plusvalía articúlanse as
clases sociais -que non son un saco de area (Beiras)- con complexas relacións
entre fraccións, segmentos, grupos que
as fan variar, mudar, transformarse... mais que o seu centro, a súa buxaina, xa que andamos polo San Martiño, segue a ser a apropiación do plusvalor. As
lecturas estáticas , reducionistas, inmobilistas tenden a dificultar a
comprensión da complexidade dos procesos sociais.
Pérez Davila, bebendo en
fontes frescas e diversas, achéganos unha descrición da sociedade resultante da
contrarrevolución neoliberal encetada no remate da década dos setenta, cando en
España estabamos atarefados nunha
transición da que se fachendean as elites autorreproducidas. A ese
sistema denomínao “novo feudalismo” pois a súa esencia é a concentración do
poder económico en cada vez menos persoas, “147 TNCs e 737 grandes propietarios forman o corazón
da rede de control do capitalismo occidental” (p.39). A incompatibilidade
dos “aristoi” co “demos”,
isto é do capitalismo financeirizado e globalizado coa democracia, mesmo nas
súas formas máis simples. Hai tempo que Dani Rodrik o formulou no seu trilema
da economía mundial; simplificando, dos
tres elementos constitutivos das relacións económicas no mundo global, a saber:
globalización, democracia e soberanía (autodeterminación), só dúas son
conxugábeis ao mesmo tempo. Isto é podemos ter globalización e democracia pero
sen soberanía ou esta e globalización
pero sen democracia; nas súas propias verbas: “ Existe una tensión fundamental
entre la hiperglobalización y una política democrática. La hiperglobalización requiere el encogimiento de la política
nacional y el aislamiento de los
tecnócratas de las exigencias de las masas”[2].
Ese novo feudalismo polarízase
arredor de dúas novas clases sociais. A denominada “clase corporativa”: “un
grupo moi reducido de persoas extraordinariamente ricas, os altos directivos
das empresas transnacionais e os principais responsábeis dos organismos de
goberno da economía capitalista” (p.23); e o precariado: unha clase moi diversa
e numerosa que en moitos países sería xa máis da cuarta parte da poboación e na
que Pérez Davila, e outros autores, concentran a esperanza dunha mudanza social
progresista.
A estrutura de clases en
España e en Galicia, a renda galega ou o concepto de renda básica son cuestións
ás que tamén se achega o autor que, ao tempo,
ofrécenos cinco interesantes
historias de vida de persoas traballadoras viguesas coa que consegue
exemplificar a estrutura da clase traballadora no noso país. A cuestión da
Unión Europea, sen democracia nin pobo europeo, aínda, que a reclame e con dúas
extensas periferias, a do leste e a do sur, tamén é obxecto de análise no
traballo de Pérez Davila así como o desleixo no tratamento da chamada “modesta
proposición”.[3]
Ora se a clase corporativa é
unha ínfima minoría (o famoso 1%) e o precariado e as clases desfavorecidas
pola contrarrevolución neoliberal (o non menos famoso 99%), por que estamos a
ser derrotados? preguntase o autor. Argúe cinco razóns: “a falta de organización da maioría dominada
e a ausencia dun proxecto alternativo de economía e sociedade, o triunfo
ideolóxico e cultural do capital, a ampliación extraordinaria do exército de
reserva de man de obra, a cesión de competencias estatais a organismos
supraestatais non electos, quer dicir, a perda de soberanía, e por último o
fracaso e disolución da URSS” (p.181). Por suposto que o autor non entende esta
enumeración como ordinal.
Movéndose nesa inestábel e
sutil liña que vai entre o pesimismo e a vontade gramsciana, Pérez Davila
reclama unha reacción social, un compromiso activo e a concertación de forzas
plurais e diversas para representar a maioría social. Con este fin realizou un
encomiábel esforzo de lectura e síntese para localizar e describir, con
precisión, as clases sociais, así como para comprendelas realizando sucesivas
aproximacións dende o ámbito internacional, ao estatal e
ao nacional e para concluír que a nova clase dominante é a clase internacional
corporativa que nas últimas décadas está a desenvolver unha “... organizada,
intelixente e teimuda ofensiva para aumentaren a súa riqueza e poder...”
(p.14).
Ningún comentario:
Publicar un comentario