As
pedras furadas, húmidas e sombrizas de San Pedro de Rochas, transmiten séculos.
As covas antropomorfas reiteradamente ocupadas polo po no que nos seguimos
revertendo desacougan cun súpeto remuíño. Seica unha placa, considerada
fundacional, cita o ano 573. Miro sería o rei do Gallaecium Regnum.
É
un dos templos cristiáns máis antigos. Tres naves escavadas. Na central, un oco
permite a entrada de luz. O primitivo mosteiro seica ficou deserto coas
invasións musulmás ata que, segundo a lenda, un nobre chamado Gemondus, a
finais do século IX, descobre aquela paraxe e retírase a
facer vida de penitencia. Logo vaise creando a nova comunidade.
Nunha
parede da capela da esquerda, onde se entende que está o sepulcro do lendario
nobre restaurador do cenobio, consérvanse restos dunha pintura ao fresco,
datada entre 1175 e 1200, na que se amosan figuras dos apóstolos nun mapamundi
que os expertos identifican co reproducido no Beato de Osma, datado
en 1086, e quizais confeccionado no mosteiro leonés de Sahagún. Na realidade o
mapa é unha carta da diáspora apostólica que indica os lugares onde predicou
cada apóstolo.
Se
é o de Osma realizouse nos inestábeis tempos das disputas
monárquicas entre irmáns: García, Sancho e Afonso que co ordinal de VI
reinaría en Galicia, León Castela e Toledo dende 1073 ata 1085. Se
as datas do mural de San Pedro de Rochas son as que dixemos estariamos nos
últimos anos do reinado de Fernando II (1157-1188) ou nos primeiros anos de
Afonso VIII, o que na historiografía española ordenan como IX, (1188-1230).
O
mapamundi é unha representación esquemática do mundo na que o tamaño do
representado indica a importancia do mesmo. Trátase dun circulo, rodeado polo
río Océano no que o Mediterráneo ocupa o centro vertical do mesmo, máis ben
ovalado no debuxo, facendo a barra vertical dunha especie de T. O Nilo e o
Ponto Euxino, debuxan a barra transversal da T.
No
centro iconográfico está Xerusalén e o Mar Vermello separa o mundo coñecido do
descoñecido, o África. O esparexemento dos apóstolos represéntanse cun debuxo
da cabeza dos mesmos cos lugares de referencia. Só en dous casos non se recorre
a esta iconografía, no de san Pedro e no de Santiago. Ambos se representan
dentro dun edificio con torres: Roma e Compostela, sendo evidente o maior
tamaño desta última que indica a maior relevancia da mesma, no momento da súa
consolidación e expansión como cabeza do mundo cristián e remate do camiño
francés.
Na
banda esquerda está Europa. A península Ibérica ocupa a franxa inferior,
sinalada por unha contundente liña vermella que representa os Perineos. Na
representación, o espazo central, que ocupa a maior parte, está ocupado por Gallecia,
co enorme edificio da catedral compostelá e o rostro do apóstolo. Por riba un
enorme Faro (A Coruña) e por tras Asturias. O espazo está delimitado polo leste
polo curso de dous ríos: Miño e Douro.
Despois
un territorio, Spania, onde está un edificio de moita menor dimensión que
corresponde a Toletum e a referencia a Terragona, Carthagine? e Olisbona.
O
mapa representa a visón xeopolítica do reino cristián do norte
construído arredor do culto a Santiago e do camiño que nos relaciona con
Europa e do papel de primacía da Sé Compostelá sobre Toledo, a capital do
desaparecido reino visigodo no que os futuros reis de Castela procurarán a
“inventio” da lexitimidade.
Aínda
na actualidade, con técnicas de representación perfectas, seguimos a facer trampas
nos mapas, e Europa, esaxerada en extensión, representa o poder central da súa
cultura, mentres seguimos reducindo as dimensións da marxinal África, por poñer
un exemplo.
·
Publicado en Novas do Eixo Atlántico (NEA), setembro
de 2018
Ningún comentario:
Publicar un comentario