Despois
da visita a San Pedro de Rochas achegámonos á capital para visitar a exposición
In tempore Sueborum e reatoparme coa memoria do meu querido Marcos Valcárcel
que aseñora o edificio deputacional dedicado á cultura, alí mesmo, na rúa do Progreso, e retrotraerme
aos tempos mozos composteláns nos que o Marcos andaba sempre a remexer nos
xornais do día armado cunhas tesoiras para recortar aquí e alí e ordenar o seu
enorme arquivo de prensa.
Hai
unha tendencia, que notei entre o numeroso grupo de persoas que participamos
nesta xornada cultural, a explicar a historia antiga baixo o relato decimonónico
de sucesivas invasións. Así que máis ou menos isto vén sendo que viñeron os
celtas, despois os romanos, logo os suevos, tras eles chegaron os visigodos aos
que desfixeron os árabes e así ata a invasión dos franceses, esta, como a
coñecemos mellor, seméllanos menos rara. A mesma visión impúxose para explicar
outros territorios. Hoxe sabemos que os celtas non foron os primeiros
poboadores que se dicía e sabemos moito menos porque nos facemos máis preguntas,
pero si estamos seguros de que o territorio do noroeste peninsular leva
habitado polo xénero homo moitos miles de anos e nel conviviron especies de
homo. Mesmo dende o campo da lingüística teñen xurdido hipóteses dun poboamento
europeo moi recuado e continuado dende o paleolítico.
Así
que aquel pequeno mangado de suevos que, con outros, segundo a referencia,
aproveitaron, moito frío tiña que facer, que o Rhin se conxelara, atravesaron o
limex o 31 de decembro de 406, que andaron dando voltas pola Galia e, tres anos
despois, establecéronse na Gallaecia, non pasarían, calcúlase, dos trinta mil. Por iso se
agruparon arredor de Braga. Pronto se decataron de que tiñan que
mudar a espada polo arado, se tomamos a expresión non como un repentino
pacifismo das elites guerreiras senón como un decatarse de non poder controlar
unha poboación numerosa e dispersa mantendo un appartheid, como farían durante
moito tempo os visigodos de Toledo.
Así
que pactaron co Imperio en decadencia un “foedus” e constituíron o primeiro dos
estados europeos que xurdirán a medida que o mundo romano se desintegraba. Corenta
anos despois, en tempos de Requiario, o primeiro rei nado en Galicia, adoptaron
o cristianismo non como repentino descubrimento da verdade senón para favorecer
a fusión coa cultura e a xente galaico romana e asegurar a súa xefatura do
Gallaecium Regnum, continuidade na que sobrevivía co vello nome que escollera o Décimo
Xuño Bruto. Así ata hoxe.
Ás
veces hai actividades culturais que se converten en feiras. Foi o caso da
exhibición de xoiería que fun ver na primeira das salas de exposición. A xente
arrexuntaba os fociños uns por riba doutros para ollar os caldeiros, entre eles
o do Museo Leborku, de Polonia e o de Musov, (República Checa), os “tremises”
de ouro ou as “silicuas” de prata de Requiario, primeiro rei, xa galaico-suevo,
que pon o seu nome nunha moeda. De maior interese era a exposición recollida na
Igrexa de Santa María Nai, centrado na cristianización impulsada por Mariño de
Dumio. A terceira, no Museo Municipal, xiraba arredor da continuidade e o cambio nas
estruturas de poboamento, quizais a máis
coñecida polo público en xeral.
Na
miña opinión perdeuse a oportunidade de aproveitar un esforzo económico tan
grande para difundir a realidade do primeiro reino europeo xurdido tras a crise
baixo imperial, que anuncia a desfeita do mesmo, e que ese novo estado é a
continuidade da acción cultural e política nun territorio que mantén a súa
denominación ata hoxe. Gallaecia ausente.
Esa
perda de oportunidades reiteradas foi a que sentín cando formando parte dun
amplo grupo de visitantes (sesenta persoas), con guía contratado, se nos
engadiu, sen comelo, nin bebelo, nin preguntalo, outro grupo doutras tantas
persoas e a visita mudou en feira. Nese momento, o guía comezou a explicación
en castelán, ao demandar que nós pediramos expresamente que fose en galego,
resolveuno democraticamente, cun hai xente aquí que non entende o galego(?) Uns
cantos ergueron a man. A visita continuou en castelán con algunha concesión de
cando en vez.
Preferín
facerme a min mesmo de guía.
Luns,
26 de febreiro de 2018
Ningún comentario:
Publicar un comentario