Prezo

Todo o mundo ten un prezo? A resposta á pregunta retrotráenos ao debate sobre a condición humana. Entre o lobo hobbseniano e o bo salvaxe roussoniano,; entre o “todos somos corruptos e os que non, é por non teren oportunidade” ou o de que “é a  sociedade quen xera a corrupción”, eximíndonos da responsabilidade individual. O debate non o imos resolver hoxe. Así que seguirá  tan permanente como a corrupción.

Seica o primeiro caso documentado é a denuncia que fai un tal Peser, nos tempos de Ramses II,  doutro funcionario ao que acusa de entenderse cunha banda de asalta-tumbas faraónicas; por suposto que o choio viña de atrás, nas máis antigas sociedades mesopotámicas os “trapicheos” estaban ata regulados por lei. O incorruptíbel Pericles foi acusado de especular coas obras do Partenón, e Demóstenes saíu por pernas tras ser acusado, e condenado, por roubar do tesouro de Alexandre. O fenómeno semella universal e permanente. Ao mellor teriamos que, como Napoleón, limitarnos a pedirlle aos ministros que rouben pouco pero que fagan ben o seu traballo.

Enleados nesta peste corrupta que nos abafa procuramos explicacións do andazo. Apelamos a que no centro e norte europeo a ética luterana impide estas prácticas tan doadas no mundo católico onde falas co cura e saes directo cara ao  ceo envolto en santidade; tamén se aduce que a longa tradición socialdemócrata dos países escandinavos fai que a cidadanía asuma a normalidade de pagar impostos e considere o roubo como unha falta social grave. Pola contra, entre nós, no mundo da picaresca, no que se trata de parecer rico sendo pobre, triunfa a esquizofrenia e a dobre moral e non só non nos preocupa a corrupción, mentres non nos afecte no persoal, senón que mesmo a consideramos un chisco natural e ata simpática. Os grandes corruptos mesmo se acaban convertendo en personaxes populares.

Enrabiámonos  porque un político rouba, tendemos a ser máis laxos cos empresario ou os profesionais liberais e, ao tempo, gabámonos de  evadirmos algún que outro imposto. É evidente que á beira da corrupción dos grandes sempre hai a inconsciente microcorrupción do e vai querer factura?, ti vai facendo, xa cho  reclamarán!...

Nestes coloquios entre amizades aduzo a miña sospeita de que no Reino de España o fenómeno da corrupción é intrínseco, cando menos dende os tempos do duque de Lerma. Un home, como diría Brecht, que “levaba a roupa chea de petos” e seleccionaba  os aspirantes a cargos administrativos non pola súa capacidade técnica senón polo sorriso que lle poñían; aquel que conspirou para afastar do poder  o noso Conde de Gondomar ao que consideraba máis intelixente e con maior formación. Aquel Lerma que tiña o poder de facer favores a quen quixese rematou, na miña opinión, por institucionalizar a corrupción e convertela na construción cultural máis senlleira da España imperial. O franquismo, réxime corrupto por natureza, agrandou esta especificidade española.

Moito nos encabuxamos coas falcatruadas de Rato, Blesa, Urdangarín, e “tutti quantti” pero xa sabemos que ao final non pasa nada. Hai uns meses, no “súper”, na cola do peixe, batín cun deses que agora están un tempo breve no cárcere por mor do cobro dunha “ostentosa e onerosa” xubilación que el mesmo se puxo; claro que houbo xente que o recoñeceu, decateime de miradas mais ou menos sorprendidas, pero ninguén, nin eu, dixo nada.

O anterior vén a conto de que estes días andei a ler un libro no que se cita unha persoa que tratei. Dise nel algo que xa sabía. Sendo sindicalista importante, a dirección dunha multinacional púxolle diante un talón para que escribise a cantidade que quixese a cambio de abandonar a empresa. Rexeitouno. Hai tempo que se xubilou como obreiro e como líder sindical con conciencia de clase. Eses son os imprescindíbeis, diría Bretch.

Domingo, 12 de marzo de 2017