A
maioría das vítimas da persecución dos fascistas sublevados, naqueles meses
finais de 1936, os de maior actividade criminal, son traballadores, homes
maduros, de entre trinta e cincuenta anos. Non fixen un traballo estatístico ao
respecto, pero é unha evidencia despois de manexar case duascentas actas de
defuncións de concellos situados ao sur de Vigo. Os máis novos case sempre
superan os 25 anos e normalmente aparecen acompañados de cadáveres doutras
persoas maiores.
Se
nos atemos ao concello de Mos, os vinte e seis crimes rexistrados, facendo
excepción dos tres casos dos que imos falar despois, agrúpanse do seguinte
xeito: menores de 25 anos (3), entre 25 e 30 anos (5), de entre 30 e 40 anos
(12), maiores de 40 anos (3).
Chamoume
pois a atención o agrupamento que fixeron os criminais o 22 de setembro. Na
madrugada daquel día, sobre as catro, mataron na parroquia mosense de Cela tres
mozos solteiros. Os seus cadáveres apareceron á beira da estrada, aínda hoxe
revirada, O Porriño – Gondomar, nomeada PO-331. A acta é do 25 de setembro,
mais na mesma indícase que foron asasinados o vinte e dous.
Tres
rapaces de Coruxo. O primeiro recollido no libro de defuncións é Basilio Rodas
Pérez, nacido en Bos Aires, fillo de Adoro e Esmeralda, residente no Couto de
Abaixo, Coruxo, de profesión albanel. Cumprira 18 anos.
O
mesmo oficio tiña Manuel Costas Comesaña, tamén vivía en Coruxo, no Breadouro,
aínda que nacera en San Paio de Navia. Alcumábanlle “Ligero”, como ao seu irmán
maior Javier. Era fillo de Manuel e Brigida. Tiña vinte e un anos.
Javier incurso en dúas causas (52/37 e 646/37)
nacera o 3 de decembro de 1909, tiña pois 27 anos cando chegou Atila, estaba
casado, era labrador, natural de Coruxo e veciño de San Miguel de Oia. Foi
perseguido con asañamento polo xefe da Falanxe de Canido, Jesús González Estévez,
alcumado “Cochón”, quen entre outras propiedades rexía un celebre
hotel-restaurante. Botou 12 anos
agochado en tobos, na súa casa e na doutros veciños. O silencio salvouno, as
paredes non oíron. Seica foi un cura quen preparou a súa entrega ás autoridades
para a cal elixiu a data do doceavo aniversario do golpe de estado. Entregouse
o 18 de xullo de 1948. Viviu o suficiente para poñer a garabata vermella e ir
votar polos seus.
A
memoria histórica está morta. Con esta contundente frase respondeume hai
bastantes anos unha sobriña do “Ligero”. O seu pai estaba xa morto e nunca lle
falara do que pasara cos seus irmáns. Dicíame ela: só repetía “as paredes oen” para,
inmediatamente, regresar ao silencio.
Por
fortuna Bernardo Vázquez Acuña foi quen de rachar o manto de esquecemento e
narrarnos, para quen queira escoitar, o que pasou co “Ligero” e os seus
conveciños de San Miguel de Oia no seu magnifico traballo de investigación Memoria dunha parroquia republicana. San Miguel
de Oia-Vigo na década dos trinta, publicado polo Instituto de Estudos
Vigueses en 2015.
O
terceiro cadáver era o de Eladino García Estévez, andaba nos vinte e catro
anos, nacera en Coruxo, pero vivía en San Miguel de Oia, no barrio de Figueira.
Os seus pais chamábanse José e Venancia e
gañaba a vida como mariñeiro.
Tres
vidas breves a quen os que asasinaban no nome de Deus e de España lle roubaron
os días e os anos.
Xoves, 9 de novenbro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario