 |
| A Seimeira de Vilagosende. Foto J. Soliño |
Subindo
vales, baixando montañas, condición buruega,
guiadas por dúas sabias brañegas que nos achegaron ás entrañas da terra e das súas xentes. Apampamos
coa máxica Seimeira, desmellorada pola
seca esgotadora, deseñada, en milenios, polo
regueiro de Aldomán, a chuvia, o xeo e o
vento; admiramos o Penón do Inferno,
erguido sobre as nosa insignificantes testas; ollamos a forza xeolóxica dende
as minas de Río de Porcos; lembramos retransmisións ciclistas ao paso do alto
do Acebo e venceunos a tristura, e a carraxe, ao recordar o Comandante Moreno e
os seus doce compañeiros do Batallón Galicia de cando as feras andaban a dúas
patas; pasamos do concello máis extenso de Galicia, A Fonsagrada (438,4 Km²) ao
menos poboado, Negueira de Muñín (221 hab), onde deixaron unhas cantas casas illadas polo encoro de Salime, eran “os do
outro lado”, ata que lle fixeron unha ponte; ollamos as desfeitas en Lamas de
Moreira e cando non as queriamos ver aloulabamos coa beleza daquela fochanca
enxertada en ríos e pontes; pasamos polo Cereixido (Zreixido, dinlle os
eonaviegos), espazo de cinema, e camiñamos
ata Allonca... Aquí todo son serras, lombas, vales, valigatos, tesos,
cotarelos, chailas e algún que outro chau.
 |
| O Penón do Inferno. Foto J. Soliño |
Na
procura da fantasmal divisoria chegamos ás Grandas de Salime, co seu museo que
lle dá vida, e as terras dos tres Ozcos, oficialmente Oscos. Santalla, Vilanova
e Samartín (Santa Eulalia, Villanueva e San Martín, poñen nos papeis). O de
Santalla lembroume, aquí á miña beira, a Santa Eulalia, a de Donas, que aínda
algúns lle seguen a dicir así, cando o oficial e correcto é Santa Baia de Donas;
aínda que os cambios de uso xa estean a impoñer o Donas laico, que rememora o
convento de freiras que houbo no seu tempo, esquecendo Santabaia, cando non hai
moitos anos así era como lle chamaban as xentes parroquianas; nesta transubstanciación
entre santoral e topónimo acordoume o que me dixo unha vez unha muller en
Sanxián (O Rosal): “é que aquí, en San Xián, celebrámoslle o San Julián”.
Ao
mellor, ou ao peor, o dos lindes ten o seu aquel. Matineino ao ollar as
evidentes diferenzas entre un territorio administrativo e outro. A banda
asturiana sentíase viva, cunha evidente promoción turística, maior coidado da
paisaxe, atención ao patrimonio construído, esforzos museísticos por parte da
administración (o loábel esforzo do museo da Fonsagrada é unha iniciativa
cidadá)... Da nosa beira administrativa daba todo sensación de desleixo, de
agardar polo “finiquito”, de abandono, de perda da esperanza...
Un
abandono que vén de lonxe e que non se remediou máis que na aparencia das vías
rápidas para xentes con présas para ir dun sitio a outro, non para comunicar
lugares. Con esa sensación paseamos un chisco pola inacabada “estrada da República”,
un proxecto, parece que impulsado por
Portela Valladares, que pretendía unir San Antolín de Ibias coa Fonsagrada e
comunicar a comarca. Portela, deputado pola Fonsagrada durante dúas
décadas, centrista, liberal, reformista,
amigo de Basilio Álvarez, republicano leal, presidente temporal da II
República, propietario do vigués El
Pueblo Gallego que lle roubaron os
sublevados e tantas e tantas cousas máis, deixou unha profunda pegada na
memoria da comarca que esmoreceu. E aquela súa estrada, a da República, ficou
como unha ilusión incumprida, como a expresión do que puido ser e non foi.
Contábannos
que alí, por exemplo en Vilagocende, chegou antes a televisión que a luz
eléctrica e que as películas ían rematando segundo se esgotaba a batería que
facía funcionar o trebello das imaxes. Había que ila cargar á Fonsagrada pero
daquela xa rematara a vaqueirada e ollábase a que poñían con beatífica paciencia.
Xa
chega de etnografía. Falemos de futuro, de terras habitadas, de xente nova, de
conservar a vida, entre o Eo e o Navia e na terra toda.
Domingo, 29 de outubro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario