O
actor de intensa presenza, grande coma un
touro, ollos bovinos, níveo cabelo, rostro embarbado, érguese, con pulcritude militar e tronante voz
xupiteriana para reclamar a súa verdade:
Non son un criminal de guerra! Tira do peto un frasquiño de escuras esencias e
anuncia a súa propia morte. Verte a cicuta na gorxa e derrúbase baixo a súa
propia corpulencia divina. Entre renxeduras metálicas, as cortinas, obedientes
á autoridade do TPIY, ocultan a escena.
Era
un profesional da representación. Enxeñeiro, graduado en Humanidades, doutor en
filosofía e socioloxía, director teatral, de series dramática para televisión,
de documentais, dun filme
de aires etnográficos, guionista, escritor, político... un torrente balcánico. Naceu,
ao sur de Mostar, no Estado Independente de Croacia creado por Pavelić e os
seus aliados nazi-fascistas; hoxe Bosnia-Herzegovina. En 1991 alistouse nas
Forzas Armadas Croatas; chegou rapidamente ao xeneralato. Fíxose famoso por
ordenar a destrución da ponte de Mostar, construída no século XVI sobre o
Neretva, símbolo, xunto á biblioteca de Saraievo á que nos
referimos hai uns días, da arquitectura otomá.
Hai
paralelismos. Quen ordenou bombardear con fósforo a biblioteca da capital bosníaca,
o serbo-bosníaco Nikola
Koljević, era un brillante profesor de
Universidade, especialista en Shakespeare. Carecía da presenza física de quen
hoxe falamos, o croata-bosníaco Slobodan Praljak,
pero ambos semellaban dotados dun alto sentimento tráxico, propio das xentes
duns Balcáns reiteradamente violados pola historia. O profesor faleceu empapado
en alcol nas rúas de Belgrado, o director teatral suicidouse ante os ollos do
mundo. De seguro que coincidían en que sobraban os “turcos”, así lle chamarían
eles aos musulmáns asentados no corazón balcánico dende hai cinco séculos, encerellando
entre a Gran Croacia que uns desexaban e as arelas da Gran Serbia para outros.
Ningún deles era un brután, un inculto campesiño, un violento montañés, un galo
adolescente..., pola contra presumían de sensibilidade intelectual, de títulos
académicos, de creatividade artística, de imaxinación... tanta como para
queimar bibliotecas ou derrubar pontes centenarias.
Aquel
expansionismo serbio que se consideraba o amellorado, o vinculeiro, o herdeiro da imposible
Iugoslavia argallada polo monarquía, no seu momento, e polos equilibrios que
Tito, de pai croata e nai eslovena, tecía na capital serbia. Cando Tito desapareceu
houbo que remover o modelo federal e o fracaso do denominado socialismo
autoxestionario. Daquela desencadeouse a brutalidade, denominada finamente
“limpeza étnica”, isto é, o costume humano de eliminar o diferente. Yuval Noah Hariri escribe no seu Sapiens. De animales a dioses. Una breve
historia de la humanidad (Debate, 2015) cando se refire á extinción dos
neandertais: “Bien pudiera ser que cuando los sapiens se toparon con los
neanderthales el resultado fuera la primera y más importante campaña de
limpieza étnica de la historia”. Non só cómpre coutar as disposicións asasinas
senón sobre todo evitar as situacións para que a morte se apodere da tribo.
Quen
primeiro deu a nova da morte de Slobodan Praljak foi a televisión croata. O
actual primeiro ministro deste país presentou as condolencias ante os
familiares e considerou a sentenza como inxusta. A Karadžić non o detiveron ata
2008 e a Mladić ata o 2011 e, sobre todo neste caso, as rúas de Belgrado
enchéronse de xente protestando contra a decisión do goberno serbio.
O
relato das guerras civís balcánico/iugoslavas non é compartido dende hai
séculos. Esa carencia amosouse con toda a súa brutalidade no horror do primeiro
quinquenio dos anos noventa. Esa ausencia de relato común e as ansias das
potencias europeas por repartirse o pastel iugoslavo, despois da derrota do
imperio do mal, o do leste, desencadearon a última gran guerra en territorio
europeo.
Hai
países con pasados tan difíciles que precisan séculos para esquecer. Na
Iugoslavia, cincuenta anos non foron suficientes.
Luns,
4 de decembro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario