Recibido o atestado do Cabo Pena, o Alférez
Xurídico e Xuíz Eventual da Praza de Vigo, Alfonso Fidalgo Pereira, acorda, o
17 de novembro de 1937, incoar a correspondente causa. Ao día seguinte o
Director do Hospital Provincial, onde Urbano estaba ingresado dende o día seis
do mesmo mes, considera que está
mellorado da súa enfermidade e que pode continuar o tratamento no cárcere, a
onde é trasladado ao día seguinte.
Os problemas de saúde de Urbano que tanto el
como o defensor de oficio aduciran en determinados momentos da causa para
explicar a tardanza en someter a Urbano Rodríguez a unha causa militar e mesmo
a súa ausencia nunha especie de “causa xeral” contra os frontepopulistas de
Baiona, a numerada 138/36 resolta en febreiro de 1937 na que se condena aos
irmáns Villafines a reclusión perpetua (30
anos), a seis dos procesados a 20 anos e a outros quince veciños de Baiona a 15
anos de reclusión. Os problemas de saúde de Urbano serían os que o terían
empurrado a deixar o mar para, primeiro, e por uns poucos meses, actuar como
secretario da Sociedade Obreira, posto remunerado, e posteriormente aceptar o
posto de Garda Municipal. A idade e sete fillos serían dúas razóns máis.
O 20 de novembro de 1937 o instrutor
trasládase a Baiona para iniciar as súas indagacións. Comeza tomando
declaración a Ángel Rodal Rodríguez que se ratifica absolutamente no que tiña
manifestado e engade ademais que o Urbano requisou algún aparato de radio, cando menos o da
patronal, e que o observara dirixindo aos que metían as caixas de dinamita na
casa do concello onde o vira fabricando bombas.
O secretario municipal Joaquín Peralba
Álvarez ratifica a súa anterior declaración aínda que agora engade que non
considera a Urbano un dos principais dirixentes xa que cando os milicianos
entraban na casa do concello preguntaban sempre polos Villafines e os Mandado.
Tamén se ratifican nas súas declaracións o
notario, de orixe redondelá, Javier Alfaya Pérez, o Cabo dos Municipais,
Leonardo Fontela Fontela e Ulpiano Vilar
Ochoa. Este engade que viu a Urbano na Praza de Abastos invitando aos obreiros
a subir a camionetas para desprazarse da vila, así como que nos días anteriores
á chegada das tropas o viu armado cunha tercerola (arma máis curta que unha
carabina) e o mesmo día, cunha pistola. Tampouco modifican a súa declaración Antonio
Marcote Rodolfo, o ex alcalde Manuel Godoy, nin o tamén ex alcalde Vicente
Vázquez González.
1. Os informes do Cabo Pena e do Alcalde de
Baiona
Tanto os informes do Cabo Pena como do
alcalde de Baiona son demoledores. O 22/11/37 o Cabo Pena di que Urbano é de
mala conducta tanto pública como privada, que a súa significación foi sempre
socialista aínda que nos últimos tempos inclinouse cara ao comunismo do que era
un propagandista como o demostra o feito de ocupar o cargo de secretario da
sociedade obreira, cargo que só se lle daba ás persoas de confianza.
Indica tamén que coa chegada da República
déronlle o cargo de garda municipal para retiralo da sociedade obreira, onde
envelenaba ás masas. Foi destituído por indesexable e tras unha reclamación foi
restituído e que só entón se suxeitou un pouco, pero co triunfo da Fronte
Popular acompañábase, aberta e descaradamente, dos elementos máis destacados e
paseaba con eles de forma ameazante. E remata:
“ Por todo
lo expuesto y teniendo en cuenta la perversidad que adorna a este individuo
considero su libertad muy peligrosa, pudiendo asegurar que ejecutaría cualquier
hecho delictivo en la menor ocasión”
O informe do alcalde-presidente da xestora,
asinado o mesmo día informa tamén que militaba nas fraccións políticas de
esquerda, formando parte da Sociedade de resistencia que había en Baiona e que actuara activamente nunha folga de
mariñeiros, que durou varios meses, no ano 1932. A sinatura é ilexible pero
naquela altura o alcalde de Baiona era José Barreiro Álvarez quen exercía o
cargo, agás durante un breve período de dous meses a comezos de 1937, dende que
as autoridades militares o nomearan presidente da xestora na compaña de Edmundo
Salgado Miñiño, primeiro tenente de alcalde, Juan Manuel Martínez Martínez,
segundo, e como síndico Nicanor González.
2. As declaracións de Urbano Rodríguez Barreiro
Despois das
indagacións baionesas o instrutor tómalle declaración a Urbano Rodríguez
Barreiro que nega que tivese algo que ver nos sucesos de xullo do ano anterior,
que desempeñase cargo algún, que fose á casa do concello a outra cousa que a
cumprir co seu traballo de empregado municipal e que aínda sendo certo que
participou na detención do notario Javier Alfaya Pérez, non sabe quen a ordenou
e que el só cumpría ordes, o que portaba a orde de detención era o Cabo
Fontenla, e que ían acompañados do tenente de alcalde Luís López Luís (un dos
irmáns “Ineses”, asasinados en Sabarís o 13/10/36) e que foi este último quen
acompañou ao detido nun coche, mentres el e o Cabo Fontenla regresaron a pé.
Declara que ignora que na casa do concello houberse dinamita e polo tanto non
sabe quen eran as persoas que a manipulaban así como que nunca tivo escopeta,
nin revólver.
O 26
/11/37, o instrutor Alfonso Fidalgo mantén as acusacións (obedecer ordes de
dirixente da FP, favorecer ao movemento revolucionario-marxista, portar armas
–longa e curta-, manipular dinamita, requisar aparatos de radio, practicar
detencións) e considera que hai indicios claros de criminalidade polo que
declara procesado ao Urbano e eleva a prisión a súa detención. O mesmo día o
secretario da causa comunícalle ao detido o seu
procesamento.
Nunha posterior
declaración Urbano ratifícase na anterior agás no referido a que os Gardas
Municipais non estaban autorizados a portar armas, xa que naqueles días,
por orde expresa do alcalde Agustín
Villafines, foron autorizados para que cando entrasen de garda, o fixesen coa
pistola do cabo Fontenla que era o único que tiña autorización en época normal,
e deste xeito tanto el como o outro Garda Municipal, Justo Súarez, ao entrar de
garda e ao relevarse entregábanse a pistola, xa que tiñan orde do alcalde de
vixiar a bomba da gasolina e o convento. Nega todas as demais acusacións. Tanto
que portase unha escopeta como que requisase unha radio, así como o incidente
de “Las Colonias” e ignora se no concello había dinamita. Afirma que o día en
que entraron as tropas en Baiona, el estaba na cama.
A
declaración de Urbano é parcialmente confirmada polo tamén ex Garda Municipal
José Suárez. Declara que foi garda durante seis anos, pero a mediados do ano
1937 suspendérono, ignorando o motivo, aínda que imaxina que foi porque un día
se emborrachou, pero que a causa do seu cese non ten nada que ver coa política.
Manifesta que descoñece quen practicou a detención do notario Javier Alfaya,
aínda que si lembra que un dos revolucionarios, o alcalde Villafines, deulle
unha orde de detención contra o notario para que lla entregase ao cabo
Fontenla, ignorando todo o demais. Manifesta tamén que aínda que os gardas non
estaban autorizados a portar armas, naqueles días de xullo do pasado ano si o
fixeron, ao ordenarlle o Alcalde que ao relevarse no posto de garda se
entregasen a pistola do cabo, os uns aos outros.
Nunha nova
declaración (30/11/37) ante o instrutor o Cabo Fontenla expresa que descoñece a
orde do alcalde Villafines de utilizar a pistola os gardas municipais e pasala
nos relevos e que só un daqueles días, por orde do alcalde, lle entregou a
pistola a Justo, quen lla devolveu ao facerlle o relevo. Sobre a detención de
Alfaya, di que o xa falecido tenente de alcalde Luís López, ordenoulle que o
acompañase nun coche, no que tamén ía Urbano, o automóbil detívose diante da
casa do notario e Luís López dirixiuse ao notario para dicirlle que o tiña que
acompañar a Baiona, ignorando o que pasou despois, xa que el retirouse para un lado e logo
regresou nunha camioneta, mentres o Luís López e o Urbano regresaron no coche
xunto ao Alfaya. Así mesmo manifesta que non sabe quen levaba a orde de
detención e que o que realmente lle entregou Justo foi un oficio, asinado polo
alcalde e co selo da alcaldía, no que se daba orde para que ao mando das súas
forzas practicase a detención das persoas sospeitosas.
Mércores,
29 de novembro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario