Dentro
duns días, o 27 de xaneiro, cumpriranse catrocentos tres anos dende que don
Diego Sarmento Dacuña, quen na altura aínda non era Conde de Gondomar,
excribíralle ao seu amigo o secretario de Estado, Andrés de Losada e Prada.
Cómpre
aquí facer una aclaración, porque en moitas ocasións denomínase o receptor da
misiva como Andrés de Prada, xerándose unha confusión con Andrés de Prada e
Gómez de Santalla nacido arredor de 1545 en Outarelo, na actualidade no
concello do Barco de Valdeorras, e falecido en Madrid en 1611. Xa que logo,
Andrés de Prada, secretario de Guerra sobre España e norte de África;
secretario persoal de Filipe II ata a morte deste, secretario do Consello de
Estado para Francia con Filipe III. A carta escribiuse tres anos despois da súa
morte.
A
quen ía dirixida, como dixemos, era a Andrés de Losada e Prada,probablemente
nacido, a xulgar polo lugar onde crea morgado, en Quiroga. Tamén secretario de
Estado de Filipe III e durante uns meses de Filipe IV, ata o seu falecemento en
1625, uns meses antes que o noso Conde. Andrés Losada de Prada, receptor das
cartas londinienses do de Gondomar, era sobriño do Andrés de Prada e Gómez de
Santalla.
A
carta é citada en múltiples ocasións desde que Murguía a dera a coñecer en La
Oliva. Sigo a transcrición da finada Carmen Manso Porto en Don Diego Sarmiento
de Acuña, conde de Gondomar (1567-1626): erudito, mecenas y bibliófilo, ( de
Galicia, 1997).
A
causa da irritación de don Diego, que o impulsa a escribir a longa carta a Andrés
de Losada, é a publicación da obra do cronista-mor de Portugal, frei Bernardo
de Brito (1569 - 1617) Monarchia Lusytana. O frade comezou o proxecto de
escribir unha historia de Portugal dende os tempos máis recuados, a pretensión
de Brito ficou nos dous primeiros volumes, aínda que continuouna tras a súa
morte Frei António Brandão. O primeiro dos volumes publicouse en 1597, o
segundo en 1609. O frade de Alcobaça foi acusado posteriormente por
historiadores de falsificar documentos.
O
que provocou as iras do don Diego foron algunhas insinuacións do frade do
Cister neste segundo volume, quen acusa os galegos de ladróns: “o corpo de Sáta
Eufemea... fazendo Deos muitos milagres por sua intercesáo, de modo que ueo a
fazer romagem celebre, a que concorria a géte dentre Douro &Minho&
grande parte de Galiza: & por uezes intentaráo os galegos roubar o Santo
Corpo”; herexes: “dandolhe conta do estado en q se uiáo as Igrejas de Galiza
com o muito creciménto da heresia” e aínda: “mandou seus breves ao sinodo de
Galiza, cótra a impia seita da heresia Priscilliana” e mesmo que “a gente de
Galiza muy sogeyta á contagiosa enfermidade de lepra”.
A
misiva de don Diego comeza cun saúdo en galego: “Duas cartas tenho de vosa
merçé de dez de novenbro y de onse de decembre, porque veijo as suas maos
moitas e infinitas veçes”. Logo de responder ás cuestións dos escritos
recibidos, don Diego entra en materia tras lamentar a morte de Diego de Castro:
“... porque era un ángel y por hermano del señor don Rodrigo de Castro, que ni
en Galiçia ni en Castilla ni en el mundo ay mejor cavallero, y sólo él basta a
honrrar nuestra naçión si en mi conçiençia; y para que sea disparate y
borrachera lo que diçe fray Bernardo de Brito -y mentira- y como tal, es bien
que el livro se recoja y se queme; y si no huviere quien lo pida, yo sólo lo
pidiré...”
Pregúntase:
“Pues ¿qué naçión en el mundo ha dado en su profeçión cavallero como el
comendador Andrés de Prada, secretario del Consejo de Estado de Su Majestad?”.
Coido que don Diego non confunde a Andrés de Losada con Andrés de Castro, pois
sería excesiva a gabanza tendo en conta que o texto continúa cun relatorio de
grandes nobres galegos servidores da monarquía.
Don
Diego vaise quentando cos disparates e a
borracheira do frade portugués, apunta directo, aínda que sexa recorrendo ao
mito: “Gallegos y asturianos bençieron la batalla de Cobadonga, en que murieron
tantos millones de moros, sin aiuda de otra naçión, ni más camellos ni
elefantes, de los muchos que los moros trayan en oposición, que sólo la noble
sangre de los braços de nuestros passados” e
remata golpeando: “Gallegos son toda la nobleza y conquistadores de
Portugal y los que no deçienden de gallegos, deçienden de moros, porque en
aquellas comarcas no avía otras gentes”.
Quizais
cumpra relembrar brevemente que en 1580 o baleiro de poder na monarquía
lusitana aprovéitao Filipe II para reclamar pola forza os seus dereitos
dinásticos e o reino de Portugal fica incorporado á Monarquía hispánica
portuguesa. Este é o estado de cousas político cando se publica o libro de
Bernardo de Brito. Catro anos despois da morte de Gondomar, o Duque de
Braganza, durante o reinado de Filipe IV, e aproveitando a revolta dos segadors
cataláns conseguirá facerse co trono. A situación estabilizarase no Tratado de
Lisboa de 1668.
Mércores,
10 de xaneiro de 2018
Ningún comentario:
Publicar un comentario