Hai
tempo que deixei de me poñer diante dos encerados; agora miro para eles. É unha agradábel sensación. Mais non quería eu
falarlle da ausencia de nostalxia senón
de que, hai uns días, cando conducía cara á escola onde miro para o encerado e escoito,
coa concentración da que son capaz, os meus profesores, sorprendeume,
dende o trebello falador do auto e dende
o fondo da memoria, un suave coro masculino
entretecido de mainas cordas de guitarra e doces trazos de violín entre os que se
intercalaban, de cando en vez, breves momentos de harmónica.
Ese
apracíbel introito precedía á, grave, rouca, augardentosa ao tempo que melosa,
borboriñante e romántica voz de Lee
Marvin en Wand'rin Star, o tema central dun sorprendente western que, ao
pouco de comezar, afástase das regras do xénero para converterse nunha extraordinaria
comedia musical romántica sen, como o bo cine do oeste (Ford, Peckinpah,
Zinnemann, Penn, Mann), fuxir da reflexión sobre o comportamento e a condición
humana. O filme dirixido por Joshua Logan; con Clint Eastwood e Jean Seberg,
unha das musas da “nouvelle vague”, falecida moi nova, acompañando a Marvin,
titulábase Paint Your Wagon e entre
nós intitulouse A lenda da cidade sen
nome.
Tamén
é desleixo nin poñerlle nome á cidade. Pola vella Europa, andamos sempre á
procura de documentos medievais, chartae populationis, na que figure algo
así como “Et imposimus ei nomen... “; o que veña despois sinala a grandeza de
orixe, a historia, que no aberto norte do continente americano, aínda no século
XIX, nin se tiña en consideración. Nos territorios con exceso de historia, como
os nosos, estas cousas adquiren un relevo extraordinario ata o punto da
invención sabida, consentida e reiterada. Esa Noia tan recuada como para ser
fundada pola filla de Noé; Tui e Pontevedra obra de refuxiados troianos; Lugo bautizada
en rememoración do deus céltico... Non coiden que é cousa exclusiva do noso excesivo “realismo fantástico”. A atlántica
Lisboa, Olissipo, foi fundada polo mesmísimo Ulises; mentres que a mediterránea
Barca Nona catalá é obra do Hércules; o que non sabemos é se foi antes ou
despois de andar a trompadas na Coruña, aínda que alí non deixase nome, segundo
nos aclara a racionalidade científica de Gonzalo Navaza.
O
exceso de historia pode mesmo producir alteracións nominais como o de San
Petersburgo, aquel delirante proxecto de Pedro O Grande, o tsar modernizador
empregando a brutalidade dos “ukase” e antecesor de Stalin e a súa non menos
gloriosa modernización forzada. O tsar Pedro que ollaba babexante para
occidente quería ter a súa Viena, o seu Londres ou o seu París, e non parou en cativezas;
chantou a súa capital nas xunqueiras do Neva aínda que fose secándoas con
corpos de servos. Durante douscentos anos foi capital do imperio. Cando o oso
ruso tornaba os ollos de occidente e ollaba para as esencias eslavas mudáballe o
nome, daquela era o Petrogrado das revolucións de 1917. Os bolxeviques
deixárona sen a capitalidade, pero tras a morte de Lenin compensárona
trocándolle o nome do tsar polo do líder falecido ao que Putin considera santo.
Ficou como Leningrado durante setenta anos, mais a reviravolta da historia
devolveulle o vello nome petrista e occidental. Mais como a cousa segue aí, aí,
entre oriente e occidente, a actual San Petersburgo segue a ser a capital da
rexión autónoma denominada Leningrado, non vai ser! A historia escrita no nome
da cidade.
Ao
igual que a outra gran capital europea; aínda que como esta, só en aparencia
periférica. Se unha é recente, a outra afonda nos tempos recuados de séculos
antes do actual xeito de contar. Aló, hai case tres mil anos, en honor dun rei
de Megara, chamáronlle Bizancio á nova colonia fundado por xente orixinaria
desta cidade grega. Persas, atenienses, espartanos, macedonios, tracios... andaron tras dela ata que chegaron
os romanos. Un deles encaprichouse da fermosa cidade do Bósforo, engrandeceuna
como se fose unha nova Roma e chamoulle Constantinopla. Acabaríase convertendo
en capital do Imperio Romano de Oriente. Perviviu, en mudanza lampedusiana e
nominal, recollendo a vella denominación grega, aínda que a cidade se seguise a
denominar Constantinopla, como aínda se fai hoxe entre os gregos e outros
veciños europeos. En 1453 abaneou Europa e o último emperador Constantino XI
seguía preocupado pola eterna discusión sobre o sexo dos anxos sen se decatar de
que tiña os otománs na porta da cidade que eles chamaban Istambul. Un exceso de
historia.
Luns,
15 de xaneiro de 2018
Ningún comentario:
Publicar un comentario