Vimos
de celebrar o pasado ano, 18 de maio, o centenario da xuntanza convocada por
Antón Villar Ponte nos locais da Real Academia Galega na Coruña, á que
asistiron, entre outros, Lugrís Freire, Vaamonde Lores, Uxío Carré, Porteiro
Garea, Tettamancy ou Ramón Villar Ponte. Nesta xuntanza acordouse a creación
dunha “Hirmandade dos Amigos da Fala” que tería como obxectivo a defensa,
exaltación e fomento da lingua de Galicia, e nomeouse a Antón Villar Ponte como
Primeiro Conselleiro. Apenas uns días
despois, o 28 de maio, constituíase a “Hirmandade” de Santiago de Compostela
con Porteiro e Taibo ao fronte. Algúns anos máis tarde, Taibo viría a residir ás
faldras do Galiñeiro co Brión a urrar sobre o val. Dábase un paso definitivo en
palabras dun dos grandes estudosos da Irmandades e dos irmáns Antón e Ramón
Vilar Ponte, Emilio Insua: “A lingua pasa a considerarse agora elemento
fundamental non só da propia definición nacionalitaria da Galiza, senón tamén
de calquera estratexia cívico-política que procure o recobramento da súa
personalidade” ( A Nosa Terra é Nosa! A
xeira das irmandades da Fala (1916-1931), Baía, 2016, p. 77).
Entre
as diversas estratexias de defensa, fomento e exaltación da lingua que puxeron
en marcha as Irmandades ocupou un lugar senlleiro a formación de coros de canto
tradicional, como ten estudado Ramón Rodríguez Palleiro “Moncho de Orzán”. Co
seu ímpeto característico o mesmo Antón
Villar Ponte chegou a afirmar que para a causa era máis importante un coro
tradicional que un deputado en Cortes.
Neste
labor alampean con intensidade os “Cantares do Brión”, que acadou xa un lugar
de sobresaínte no canto coral, logrando, baixo a dirección de Pablo Rial, unha atinada
mestura entre modernidade e tradición. Un amplísimo numero de persoas,
máis de sesenta, residentes nesta ampla
Terra de Turonio, dedican parte do seu tempo a engrandecer a música coral e a
nosa lingua, a propia. Cos seus coloridos traxes tanto para homes como para
mulleres e, baixo a presidencia de Xosé Crego, a disciplina característica de
quen sabe que no labor colectivo importa moito máis a humildade que o lucimento
persoal.
Os
“Cantares do Brión” son quen de mesturar no seu repertorio pezas tradicionais
con novas composicións de Luís Correa Piñeiro ou Pablo Rial, incorporar textos de Paz Andrade ou Manolo
Pipas, adaptar a música que Mini e Mero lle puxeron ao emotivo “O carro”
de Manuel María e como remate interpretar
un dignísimo himno que o publico ben sabe que hai que entoar e escoitar de pé.
Os
homes levan bordada na monteira o bufo, o Brión que urra dende os cumes do
Galiñeiro e deita o seu chamado sobre os Arruídos. Infórmame o meu amigo e
sabio toponimista, entre outras moitas cousas, Gonzalo Navaza de que o de Brión
pode ser o substantivo común que nalgunhas zonas se emprega para denominar os
liques, carrizos ou musgos, abundantes como é lóxico nas paredes da Cova do
Brión. De ser deste xeito teríamos que supoñer que cando se elaborou a lenda o
termo se volvera xa opaco para as xentes de Vincios, polo que esta debería ser
relativamente recente. Aínda que o profesor avanza tamén unha posible orixe nun
topónimo prehistórico co significado de “do castro”. Tería isto relación coa
enigmática fortaleza do Galiñeiro? Gonzalo Navaza achéganos outra pista ao
desmentir a relación entre o topónimo Arruídos e os ruídos que emitiría o bufo
no seu reclamo pola garza María e relacionalo co participio de ruír, arruinar,
máis aquelado ao Pedraghullo que hai pola ladeira que parece, ou é, o
resultado do derrubamento de muros e outras construcións.
Luns,
10 de abril de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario