República

Busto de Marianne no Palacio de Luxemburgo, París.

Acontecemento traumático para as vellas elites dinásticas alarmadas. Non agardaron nin un día para comezar a conspirar contra ela. Atemorizadas polo medo agoniante ao cambio incerto, mecanismo de defensa nos seres humanos que cando se inxecta en doses excesivas no corpo social convértese nun poderoso anestésico que imposibilita políticas transformadoras por sensatas e moderadas que estas sexan. Coido non equivocarme moito se aventuro que a reacción furibunda entre algúns sectores sociais de apoio ao PSOE contra Podemos, como partido, e contra calquera entendemento entre estas dúas forzas, ten a súa orixe neste medo á incerteza que imposibilitou o cambio político despois das eleccións xerais de decembro de 2015. Cando menos tivo tanta influencia na frustración daquel momento histórico como os xestos irreverentes, excesivos, de superioridade moral... dalgúns dirixentes de Podemos, personalizados no seu secretario xeral, que incendiaron eses sectores sociais e asustaron outros que dirixiron os seus apoios cara á  modernidade conservadora de Cidadáns.

Mais andabamos ás voltas coa II República e as elites azoradas polo medo á invasión dos bárbaros asiáticos de ollos resgados (así os alcumaba o patrón Berlinghieri en Novecento de Bertolucci), temor non tanto a unha fantasiosa invasión bolxevique, como medo a unha repetición interna de 1917, non pola forza do Partido Comunista senón da ala esquerda do PSOE, da UGT e da CNT. Medo pois a unha revolución social interna que disfrazaban como ameaza exterior.

Medo a un goberno republicano que levaba unha política reformista moderada (reforma agraria a ritmo de tartaruga, transformación social pola vía lenta da educación) que paliaba as peores consecuencias do crac do 29 e da Gran Depresión pero que ía contracorrente da evolución das potencias internacionais que ollaban cada avance cara á  esquerda como unha ameaza bolxevique. Ao pouco de proclamarse a república o embaixador dos EE UU comezou a dicir que chegaba o comunismo. A vitoria da Fronte Popular, dominada por unha ampla maioría de republicanos burgueses e socialistas moderados que pretendía darlle continuidade ás políticas reformistas postas en marcha entre 1931 e 1933, agrandou os temores.

E, finalmente, o medo atávico á  perda definitiva do imperio. Unhas elites traumatizadas polo final deshonroso de 1898 e polo sangue derramado no norte de África ollaban, como hoxe  no “desafío” catalán, unha ameaza aos fundamentos da nación española, única e indivisíbel, que levaba dividíndose dende, cando menos, 1812.

E alá foron na crista da onda nazi-fascista e co consentimento tanto dos “apaciguadores” sinceros como dos falsos a iniciar unha guerra que coa desculpa da ameaza bolxevique pretendía eliminar as conquistas da democracia, dos pobos libres e das clases traballadoras.

Democracia, soberanía nacional e dereitos sociais, fundamentos da República proclamada hai hoxe 86 anos, cando miña nai tiña dous, comezaron a ser socavados o mesmo día da súa proclamación. E seguimos a desenlear o nobelo deses ideais.

Venres, 14 de abril de 2017