Os paseos, nomeadamente cando eran en número
importante, quedaron fixados con grande intensidade no imaxinario popular e a
transmisión oral foinos reproducindo co dramatismo dos crimes masivos. A
ausencia absoluta do calquera formalismo legalista engadíalle unha dose de
arbitrariedade e de xenreira persoal que os facía perdurar na memoria
colectiva. Non pasou o mesmo cos asasinatos cometidos baixo o paraugas da
verborrea xurídica dos consellos de guerra. En moitos casos, a non ser que as
vítimas fosen personaxes socialmente relevantes, a lembranza destes crimes
quedou reducida ao ámbito familiar.
Este é o caso de Joaquín Míguez Ledo. Un
home novo, tiña 29 anos cando os disparos lexitimados pola farsa do consello de
guerra que resolvía a causa 805/36 contra varios veciños de Gondomar, entre
eles o alcalde democrático da vila José Pequeño Rodríguez, remataron coa súa
vida. Foi o 24 de outubro de 1936, ás catro da tarde, contra as tapias do
cemiterio de Pereiró.
Non era orixinario do Val Miñor, seguramente
esta circunstancia explica que apenas
sexa recordado polas testemuñas orais, senón de Vilasobroso, no concello de Mondariz, fillo de Jesusa e de
“incógnito”, como figura nos papeis.
Estaba solteiro, legalmente, e residía en
Vilaza coa súa compañeira Esperanza. Esta convivencia foi tamén causa de
escándalo para os moralizantes golpistas que mesmo se atreveron a empregar este
feito como descrédito do encartado no consello de guerra. O eficientísimo
perseguidor de “rebeldes” contra o “Glorioso Movimiento Nacional” cabo da
Guarda Civil, Florencio Márquez Parra, a versión gondomaresa do cabo Pena ou do
tenente Rabioso, escribe, no seu informe sobre Míguez Ledo: “vive maritalmente
con una mujer en la parroquia de Villaza, familia que es de dudosa conducta, lo
que dá lugar a dudar de la del informado”; mentres, o flamante presidente da
xestora de Gondomar, doutor Latino Salgueiro, sentencia: “persona de mala
conducta, pues vive amancebado en la parroquia de Villaza”. Joaquín e Esperanza
Hermida contraerían matrimonio “in articulo mortis”.
Cal foi o delito cometido por este
xornaleiro de Vilaza? Presidir, na altura de xullo do 36, o Sindicato da
Construción de Gondomar, unha activa asociación obreira que determinaba
intensamente a vida deste concello e moito máis naqueles días. Míguez Ledo
asumiu o seu papel como dirixente sindical e organizou a defensa do goberno “lexítimo”
de Madrid e unha “ilusionada” resistencia aos militares.
Latino Salgueiro, consciente da influencia
das súas palabras, escribía no seu informe ao xuíz militar que Míguez Ledo era
“quien verdaderamente daba las ordenes para armar la gente y para requisa de
armas y coches, desempeñando el papel de verdadero Jefe”. Mentres que o cabo
Márquez considera que “en esta campaña extremista, ayudó a la propagación de la
misma, que a pesar de ser obrero tiene bastante discernimiento”.
O obreiro e líder sindical pagou coa súa
vida por defender o réxime democrático e republicano e tamén pola rabia dos
represores ao non poder encartar e condenar ao mestre de Donas, José Cribeiro
González. Naqueles días de xullo o mestre estaba en Pontevedra formando parte
dun tribunal de selección de mestres e polo tanto non estivo en Gondomar, o cal
non lle impide ao cabo Márquez, consideralo “autor moral a (?) la campaña
ejercida en favor del partido comunista cuyos frutos son los que hoy
lamentamos” e considera a Joaquín Míguez Ledo, lugartenente do anterior. Pola
súa banda Latino Salgueiro indica que José Cribeiro “fue en Gondomar el
encargado de hacer propaganda comunista, sin que se le haya visto actuar al
frente de los elementos extremistas como dirigente”, cousa que si fixo Joaquín
Míguez Ledo, como xa indicamos.
Martes,
17 de outubro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario