Diciamos tamén que ao remate da guerra
entregáronse José Puentes Méndez –na realidade Pontes, pois tiña castelanizado
o seu apelido portugués- e Benigno Benavides Álvarez e sinalabamos que do que
pasara con José Rodríguez Domínguez (a) Bagullo, Javier Costas Comesaña (a)
Ligero e Maximiliano Segundo Comesaña Pérez (a) Sapo nada sabiamos. Só
deduciamos a posibilidade de que os dous primeiros fuxisen a Portugal segundo a
declaración, recollida na causa militar, do conserveiro Antonio Cerqueira
Domínguez. Do terceiro, de Maximino, non tiñamos noticia.
Agora coidamos que, infortunadamente,
podemos ter algunha tráxica referencia de Maximiliano Segundo Comesaña Pérez,
de quen pouco podemos dicir, a non ser a xenreira que lle tiñan as novas
autoridades políticas e militares. Fillo
de Salvador Comesaña, natural de Coruxo, e de Rosa Pérez Valverde, de Priegue,
nacera o 30 de decembro de 1912 nesta parroquia, na que residía. Gañaba a vida
como mariñeiro.
Da causa só podemos extraer unha colección
de adxectivos descualificadores, por outra banda semellantes aos dirixidos contra outros fuxidos, que se identifican
como os líderes da acción de achegarse nunha camioneta ata Canido, practicar
rexistros na procura de armas nas fábricas de conserva e nas casas dos
conserveiros e pretender deter o exercito.
O presidente da xestora de Nigrán, nomeado
polos sublevados, Joaquín Fontán, informa que a conduta de Maximino “parece que
deixa algo que desexar e que é materia apta para asuntos revolucionarios”. Esta
valoración amplíaa nun informe posterior, moito máis contundente, no que afirma
que “ten malos antecedentes políticos e sociais, que, seica, é de filiación
comunista e interveu no movemento revolucionario por vontade propia”.
Pola súa banda o terrorífico Cabo Pena di
del que é “... de mala conduta, elemento perigoso para a sociedade, xa que se
trata dun suxeito que pola súa condición de incultura e acaso ata idiotez está
sempre predisposto a executar o que os seus dirixentes lle encomenden, e que
dende logo sempre fai o mal”.
Algún dos detidos declaran que Maximino era
un dos que ían armados e dos máis decididos. Así José Fernández Pérez informa
que fora en varias ocasións á súa casa e o ameazara para que fose con eles.
Pola súa banda Manuel Isidoro Guisande Soto declara que subiu á camioneta xa
que Maximino “ O Sapo” e outras xentes armadas con escopetas, as que non
coñecía, lle ordenaron subir á camioneta cun ton tan imperativo que coidou que
ía pasarlle algo. Pola súa banda o chofer da camioneta Victorino Fernández
Macaya di que foi Maximino, xunto con José Puentes, quen se quedou a vixialo
pois non se fiaban del. Pola contra moitos outros detidos afirman que Maximino non portaba armas e non
destacou en ningún momento pola súa hipotética agresividade. En todo caso, o
normal, nestes casos, era botarlles as culpas aos que estaban mortos ou andaban
fuxidos.
Non podemos afirmalo con rotundidade pero
temos a sospeita de que o Maximino Comesaña Pérez, fuxido, é o mesmo que
Maximino Comesaña Lago asasinado na
tarde do 10 de xaneiro de 1937 nun camiño que ía dende Fragoselo a Tintoreira
na parroquia de Coruxo. A acta de defunción (RC Vigo, tomo 91-D, páx. 55,
sección 3ª) foi asinada ao día seguinte e achega moi poucos datos. Só que era
de Priegue, da mesma idade que o encartado na causa 646/36 (sobre 24 ou 25
anos), ignora o nome dos pais, aínda que especifica que estaba solteiro e que a
causa da morte foi “hemorraxia cerebral por disparos de arma de fuego”.
Gustaríanos poder confirmar esta sospeita e
moito máis ledicia nos daría poder rexeitala porque alguén nos informase de que
Maximino “O Sapo” fora quen de furtarlle a súa vida ás gadoupas dos asasinos.
Domingo,
15 de outubro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario