De
súpeto, en pleno xogo, entre risadas saltaricas sobre o leito, a cativa comeza a
saloucar, sen dramatismo, a impar sen consolo un pranto interior... a imaxe
funde en negro e na marxe inferior dereita lese “Á miña nai Neus”.
É
o que ten ter preto unha sala de cine,
como ás de antes, cunha programación que exclúe as grandes distribuidoras. É o
que ten meterte no cine sen que ninguén che dea a súa opinión, aínda que non
lla pidas, nin saber o título do filme para non caer na tentación de consultar
as estreliñas da crítica. É o que ten
deixarte sorprender.
Foi
o caso, a conxunción de afortunadas ignorancias permite gozar da descuberta,
aos poucos, dunha historia contada a
través dos ollos dunha neniña de seis anos, Frida (Laia Artigas), e dos da súa pequena curmá Anna (Paula Robles).
Uns ollos que se meten no teu caletre, como os de Ana Torrente en El espiritu de la colmena (Víctor Erice,
1973), e fican gravados para sempre, ollos e filme, na memoria particular e
colectiva.
Carla
Simón, a directora nova e novel, de Estiu
1993 (Verano 1993) cóntanos a súa
propia historia, ou mellor relátanos os sentimentos dunha nena de seis anos a
quen lle morre a nai (Neus) da enfermidade non nomeada, tres anos antes
falecera o seu pai da mesma innomeábel
pandemia. De súpeto cambia a súa
vida, deixa a cidade para vivir nunha casa de aldea, a mesma na que se filmou a
película, cuns novos pais, Esteve (David Verdaguer), o seu tío, a súa muller
Marga (Bruna Cusi) e a súa curmá, xa irmá.
Para
Frida-Simón ocorren demasiados cambios transcendentais como para asimilalos e
comprendelos. A soidade e desconcerto da cativa, a dor interior que non é quen
de botar fóra, fican reflectidos na primeira parte do filme na que Frida
aparece soa, en silencio, transmitindo cos ollos, ensinándolle á cámara o seu estado
de confusión, de desorientación, mentres persoas adultas, practicamente
invisíbeis, inaudíbeis, recollen caixas, entran e saen. Frida vai absorbendo a cámara
en constantes primeiros planos; unha cámara que xira arredor da nena como se só ela existise e os
espectadores vísemos polos seus ollos a confusión que a domina. Unha cámara que
nunca é compracente, que non se deixa atrapar pola inocencia de Frida aínda que
nos axude a comprender o seu hermetismo, os seus celos, mesmo a súa maldade
nun proceso de dó insoportábel.
Nesa
loita por adaptarse Frida agárrase ás visitas dos avós, a unha avoa relixiosa,
despectiva coa nai que “fixo moitas parvadas”, que lle ensina xaculatorias
protectoras e a unha imaxe da virxe empregada como intermediaria coa ausencia.
Pero aos poucos a espelida curmá de 4 anos, o cariño tranquilo dos novos pais e
sobre todo a paciencia nada estridente da nova nai van achegando a cativa ao salouco
sandador da angustia da morte feita realidade, da luminosa, vital, toma de
conciencia da morte.
Era
o perigo do filme deslizarse pola senda melosa, pola trampullada dunha mirada
infantil para excitar os lacrimais, por un exceso sensibileiro, pero o pulso
rexedor de Carla Simón evita transformar as imaxes da silenciosa, ás veces
enigmática e perturbadora Frida nunha choromicada.
É
de salientar a magnífica interpretación das dúas rapaciñas, Frida e Anna,
absolutamente naturais, non parecen interpretar un papel, senón interactuar
como dúas nenas que xogan, falan, pelexan, célanse e disputan polo cariño dos
adultos con absoluta espontaneidade como se estivesen gravadas por unha cámara
oculta. Hai unha escena que sobresae, simpática, sosegada, medida, controlada,
cando Frida arremeda a súa nai morta e Anna fai de filla que expresa o
sufrimento da relación que a cativa tiña coa súa nai.
Non
se pode dicir que haxa unha historia definida senón transmisión de situacións,
vivencias, sensacións, temores, sentimentos, medos... que chegan ata a provocar
un exceso de pánico coidando que a relación entre as dúas cativas, nalgún
momento, vai tomar un camiño tráxico...
pero non, todo se desenvolve coa normalidade que nos dirixe ao impar, xa con consolo,
do dó curador e da asunción da morte.
Sabado,
7 de outubro de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario