Concordaban
no primeiro apelido. Xosefina era máis vella, nacera en Compostela co século
pasado; Amada nove anos despois en Mugardos. A compostelá estaba casada co
mestre de Forcadela (Tomiño), Hipolito Gallego Camarero; a mugardesa co carpinteiro,
Gabriel Toimil Dopico, do Arsenal de Ferrol.
O
mestre foi asasinado e brutalmente mutilado o cinco de outubro de 1936 nas
proximidades do concello de Mondariz xunto a outros baixomiñotos: o comerciante
de Amorín, Manuel Piñeiro Zúñiga; Francisco Rodríguez Otero “Paquiño de
Figueiró”; o cerralleiro de Caldelas de Tui, Domingo Paramos Núñez, e os
veciños de Guillarei, Manuel Pérez Besada e Fernando Rubio Estévez.
 |
| Amada García Rodríguez |
O
carpinteiro prendérono, pouco despois do golpe, o mesmo día que a Amada. A ela
ceibárona, rapáronlle o pelo, fixéronlle traballar carrexando pedras para o
peirao; volvérona prender, ceibárona; volvérona prender e procesárona por
“rebelión militar”. A el soltárono ao final daquel ano de infausta memoria,
pero volvérono encarcerar despois do auto de procesamento da muller; un mes
despois deixárono ir e nunca o volveron prender. Documéntao exhaustivamente Bernardo Maiz no
seu Amada García e os seus arredores
(edicións embora, 2017.
As
dúas xulgáronas por “rebelión militar”. Amada estaba embarazada; deixárona
parir, condenárona e fusilárona. Xosefa non estaba preñada, simulouno, ao igual
que o aborto; salvou a vida.
Probablemente
houbese unha diversidade de factores que influíron en resultados tan
diferentes. Pero, no meu ver, a solidariedade humana con Xosefina salvoulle a
vida. No de Amada non teño elementos de xuízo.
O
armadanzas da salvación da tomiñesa foi o avogado e alférez de complemento Xosé
Queizán Hermida, pasante de Valentín Paz Andrade, con quen ideara con
anterioridade estratexias salvadoras de represaliados.
Queizán,
pai da escritora, agarrouse á insinuación da Segret de que sospeitaba que
estaba embarazada, como a un cravo ardendo. Empregou este feito non ante o
tribunal senón ante algún xefe militar e dese xeito logrou o indulto para a súa
defendida, condenada a morte. Insinuou, ante un coronel, a posterior solución:
“vostede tranquila, non vaia abortar”. Os militares caeron na trapela e coa
imprescindible colaboración de Darío
Álvarez Blázquez que certificou o embarazo de Xosefina e a do tamén doutor
tudense Abraldes, na segunda opinión esixida polo tribunal militar conseguiron
salvarlle a vida. O posterior aborto foi máis doado de representar.
 |
| Xosefa García Segret |
Xosefina
escollera como defensor ao pasante de Paz Andrade non por casualidade senón
como resultado do cruzamento de diversas informacións, entre as que fora
definitiva a opinión de Urania Mella. Sabía ben que era un dos poucos que
reunía as condicións de militar e avogado e dos que, aínda menos, podían colaborar
na argucia que tiña imaxinado para salvar a vida.
Xosefa
Segret andou por penais e cárceres ata marzo de 1944 en que foi posta en
liberdade. Moitos anos despois publicou un libro Abajo las dictaduras! (edición da autora, Vigo, 1982) no que relata
os seus ires e vires polos cárceres de Franco, nel inclúense gabanciosas palabras a Queizán (falecería
pouco despois na fronte) e unha carta de agradecemento a Darío Álvarez Blázquez
que este conservou entre os seus papeis e no que anotou: “A esta mujer, que
estaba condenada a muerte, le salvé la vida diagnosticando un embarazo. La
indultaron y después “abortó”.
Venres, 14 de xullo de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario