Zweig en Vigo

O escritor austríaco ansioso por vivir no seu mundo de libros, de cultura e liberdade individual foi arrastrado, ata tirarse a vida, polas circunstancias da súa patria e do seu tempo. Os seus recordos dun europeo están  permanentemente tinguidos tanto da nostalxia dun mundo gobernado dende a Viena Imperial (son unha pantasma  do século XIX, dicía Otero de si mesmo, poderiamos dicilo tamén de Zweig) como do horror da guerra. Esta, a quen denunciou xa na súa primeira obra de éxito, o antibelicista e teatral Xeremías, non quixo abandonalo nunca. Zweig percibía con lucida intuición o tempo que se anunciaba e non o soportou.

Apesarado pola súa patria austríaca: “um país que não queria existir, foi ordenado, caso único na história: “Tu tens que existir!” Unha patria na que “a democracia na Europa fez frente ao fascismo”, durante uns días, “a última vez, antes da Guerra Civil espanhola”.

Nas súas memorias achega unha acaída interpretación da guerra de España, que se bota a faltar en moitas lecturas historiográfica actuais, como “a manobra preparatória do futuro embate entre os dois poderosos grupos  ideológicos” e non “apenas um conflito interno”.

Cando no verán de 1936 partiu de Southampton camiño da outra beira do Atlántico, para a súa sorpresa, o navío fixo a súa primeira escala en Vigo; e non só, senón que atracou e os pasaxeiros foron autorizados a desembarcar unhas horas. Non parecía pois unha situación de guerra e moito menos que o goberno inglés estivese a facer a máis mínima presión sobre os sublevados. Aquelas poucas horas permitíronlle “presenciar algumas cenas que  podiam justificadamente originar pensamentos acabrunhantes”.

Fronte a casa do concello “onde flutuava o estandarte de Franco” estaban aliñados rapaces campesiños acompañados polos seus pais e que foran recrutados polas aldeas. O autor non comprende de que se trata, mais pronto se decatou ao ollar eses mesmos rapaces saír por outra porta absolutamente transformados con uniformes novos e relucentes, con fusiles e baionetas, vixiados por oficiais e subindo a “viaturas novas e reluzentes” que partían a gran velocidade fóra da cidade. Onde vira antes isto o autor: “Primeiro em Itália, despois na Alemanha. Num e noutro caso tinham aparecido de repente aqueles uniformes novos e sem mácula e as novas viaturas e metralhadoras. E de novo preguntei a mim próprio: quem fornece, quem paga estes uniformes novos, quem organiza estes jovens anémicos, quem os impele contra o poder vigente, contra o parlamento eleito, contra os seus  próprios representantes legais?.

Naquel verán do 36, Zweig: “nunca como então me vi tão assaltado pelo pressentimento da ameaça que pairava sobre nós, sobre a Europa”. Cando por fin o navío partiu o autor refuxiouse no seu camarote: “Era-me demasiado doloroso lançar um último olhar a àquele belo país que, por culpa alheia, estava entregue a tão terrível  devastação”.

Luns, 24 de xullo de 2017