xoves, xullo 21, 2016

A aventura da diferenza*


     Nun mundo dominado pola pulsión homoxeneizadora, pola uniformación cultural de centro comercial, pola globalización desbocada, só se persegue a repetición de persoas e culturas consumidoras e a concentración monopolística. Para este sistema-mundo a diferenza na fala, no vestido, na cultura, nas ideas... é sempre unha ameaza.

     A mesma pulsión uniformadora está presente nas chamadas sociedades tradicionais, e o individualismo implantado pola ideoloxía neoliberal non só non apaga a persecución da diferenza senón que a agrava, como se desprende da ameaza neofascista que se expande polo centro e norte de Europa que infortunadamente pode non tardar moito en abranguer todo o continente. A chamada crise dos refuxiados ou os barcos á deriva polo Mediterráneo son expresión, en gran medida, deste rexeitamento do diferente.

     Szymo é dili, é negocio, é branco nun continente negro, é albino. Cos seus osos pulverizados, con anacos dos seus membros pódense fabricar beberaxes que atraerán a boa fortuna. O seu corpo é obxecto de asasinas cobizas. Dese horror, da persecución pola súa pel diferente, fuxirá o mozo protagonista. En dirección oeste, cara ao océano, a través do río Congo, nunha viaxe inversa á imaxinada por Josep Conrad. Unha viaxe odiseica e iniciática é a que nesta ocasión nos achega Manuel Núñez Singala en Camiños na auga (Galaxia, 2016).

     Na súa viaxe dende os grandes lagos ao océano, Szymo vai descubrindo a solidariedade, o amor, o sexo, a lealdade, o egoísmo... pero o camiño é longo e o protagonista colle dirección norte ao tempo que a novela abandona o exótico espazo da selva para introducirnos na infausta realidade do “combate” por acadar Ítaca-Europa, nesa pelexa mortal coas ondas do mar a bordo dun fráxil e rudimentario caiuco. Será a diferenza quen o salve. Como Odiseo, Szymo chegará só a Ítaca, os seus compañeiros de “combate” as autoridades europeas devolveranos ao punto de partida. Para intentar un novo “combate”?

      As reflexións éticas entretecidas na sucesións de acontecementos que caracterizan unha boa novela de aventuras non converten Camiños na auga nunha disquisición filosófica sobre a bondade, a ética, a lealdade ou o valor da diferenza. Núñez Singala pretende, e acada, un relato de aventuras, de doada lectura, no que a acción prende a atención do lector e no que o desacougo deste vén producido pola ansia por coñecer o remate da historia e non pola dúbida de se debe ou non abandonar a lectura. A habilidade do autor para enganchar lectores é ben coñecida, mesmo en xéneros pouco dados a lecturas individuais como o teatro (O achado do castro, Galaxia, 2014) e sobre todo no relato breve no que nos instrúe ou nos ofrece un libro de contos revirados (Instrucións para tomar café, Galaxia, 2014). Os dous volumes aos que aquí nos referimos son auténticos éxitos editoriais e a ben seguro que tamén o será esta novela.

* Tempos , xullo, 2016.


martes, xullo 05, 2016

Breves retallos penitentes e impertinentes *

Van Gogh "De sterrennacht" (Noite estrelada)
Óleo s/ lenzo, 73,7x92,2. MOMA, NY
1.- A alianza Unidos-Podemos obtén no conxunto do estado o 21,10% dos votos. Ora ben, no que é España “a secas” quedou bastante por debaixo desta porcentaxe, agás no caso de Madrid (21,23) e Asturias (23,78). O “plus” de apoio recibiuno nos territorios onde existen reivindicacións nacionais; concorresen baixo estas siglas - Pais Vasco (29,05), Navarra (28,33, Baleares (25,38)- ou na forma das chamadas confluencias: Galicia (22,18), Cataluña (24,51) e Valencia (25,37).
2.- En Galicia o PP gañou 38.000 votos. O PSOE perdeu 2.500 e “Ciudadanos”,  14.000. Os nulos e “en branco” baixaron uns  4.000. Foron para o PP que tamén sacou votantes da anterior abstención.
3.- En Galicia a abstención aumentou en 81.642 persoas. En Marea perdeu 66.555, pasou do 25,01% ao 22,18% e de segunda a terceira forza. O BNG perdeu 25.961. Arredor dese número de abstencionistas foron os votantes de cada unha destas forzas que desertaron. Da primeira por incumprir as promesas; da segunda por ineficaz.
4.- Botar o carro diante dos bois, ten custos. Ir de sobrados tamén.
5.- O proceso de ruptura co réxime do 78 fica eivado pola impericia dos timoratos na procura de solucións á cuestión nacional. A esquerda española permanece na súa incapacidade conxénita para comprender que o nacionalismo español liberal-progresista foi sempre subalterno a respecto do nacionalismo conservador, católico e autoritario, e nunca comprendeu a necesidade de esgazarse da matriz monárquica para reformar a arquitectura do estado.
6.- Segundo a teoría do caos o bater das ás dunha bolboreta poden provocar un tornado na outra beira do mundo, ou, o que é o mesmo,  se nun sistema se produce una pequena perturbación inicial, mediante un proceso de amplificación, poderá xerar un efecto considerablemente grande a curto ou mediano prazo. Hai tempo que ao sistema lle andan a bater as ás moitas bolboretas; a última no mesmo corazón da pérfida Albión. As nacións emerxen, agora na banda occidental de Europa.
7.- Na Europa da periferia sureña reclámaselle á esquerda a solución da crise de sistema. Na Europa central e nórdica estánselle a dar perigosas oportunidades ao antihumanismo. Temos unha amarga sensación.
8.- Na España, a esquerda só poderá responder a esta reclamación se é quen de conxugar os dereitos das maiorías sociais e o dereito a decidir das nacións.
9.- Ese dobre espazo, social e nacional, en Galicia, precisa dunha dobre confluencia. Unha arredor das propostas antiausteridade e outra entre as persoas que se reclaman da nación.
10.- A gran creación do nacionalismo galego contemporáneo, e en particular do BNG, foi a creación dun amplo corpo social mobilizado que se está a estragar por impericia política e leas de familia. O pesimismo da razón imponse.


* Publicado en Novas do Eixo Atlántico, xullo, 2016