martes, abril 26, 2022

Regresa a “Lectura poética” en “A Mini” con Xina Vega

 




    Amigos e amigas

    Nesta xeira das “Lecturas poéticas” do mes de abril imos intentar fusionar narración e poesía da man da veciña do Miñor a profesora Rexina Vega, que asina as súas obras como Xina Vega.

    Nos seus traballos de investigación literaria tense especializado na obra dun gastrónomo de excepción, non só polo seu gusto polo boa cociña senón tamén polo entusiasmo divulgador, como é o fabulador por excelencia: Álvaro Cunqueiro. Xina Vega é unha das grandes coñecedoras e estudosas da súa obra.

    É na narrativa onde Xina Vega asentou a súa xa consolidada obra de creación iniciada con Cardume (2007, ambientada en parte no Val de Miñor, e continuou con Dark Butterfly (2012), Nadie duerme (2017)e a súa versión en galego Ninguén dorme (2019) e con O estado intermedio (2020).

    Esta quinta das “Lecturas poética” (coordinadas polo poeta Xosé María Álvarez Cáccamo), será o sábado 30 de abril e comezará ás 12.30, cunha duración aproximada de 45 minutos.

    As intervencións poéticas están pensadas para celebrarse no exterior, o pé mesmo da Fonte de Zeta, pero como non sempre o demo do tempo nos deixa, no caso de ser preciso poderemos resgardarnos no interior da taparía.

    Graciñas

    Nota: De ter interese en compartir mesa e mantel co Xina Vega podedes facer a reserva no 646 74 93 28 ou en resposta este post.

luns, abril 25, 2022

Presentación en Gondomar de “O terror nas Tebras e outras catas na memoria”.

 


    Será todo un pracer poder compartir con todos e todas vós un anaquiño de tempo para presentarvos o meu novo libro O terror nas Tebras e outras catas na memoria (Edicións Laiovento, 2022) no acto a celebrar o próximo venres 29 de abril de 2022 a iniciativa do concello de Gondomar que terá lugar no Auditorio Municipal “Lois Tobío”.

    Neste novo libro ademais de abrir o foco a concellos lindeiros (Tomiño, Oia, Mos) non deixo de centrarme no Val de Miñor, tanto recuperando datos sobre persoas do Miñor asasinadas no territorio destes concellos como, sobre todo, achegando unha memoria do movemento memorialista das últimas dúas décadas no Val de Miñor e realizando unha cata fonda sobre a fundación e o funcionamento da denominada Falange da Ramallosa, que en realidade o era de todo o concello de Nigrán,de parte do de Baiona e das parroquias gondomareñas de Donas e Borreiros, polo que se converteu na milicia que controla na práctica todo o Val de Miñor.

   



    Terei o honor de poder estar acompañado polo alcalde Paco Ferreira, así como polo amiga, profesora, escritora e recoñecida poeta Marta Dacosta e polo amigo, orixinario da miña terra dezá de nacenza, Gonzalo Navaza, escritor de variados rexistros, profesor, membro da Real Academia e filólogo especialista en toponimia.

    Por se vos presta e vos cadra, agora que parece vai minguando o andazo,cando menos na súa forma máis perigosa, vémonos o próximo venres 29 ás 20h. para falar de memoria, historia, e da persecución franquista no Val de Miñor.

 

 

martes, abril 19, 2022

Presentación en Nigrán do “O terror nas Tebras e outras catas na memoria” de Carlos Méixome.

 



    Será todo un pracer poder compartir con todos e todas vós un anaquiño de tempo para presentarvos o meu novo libro O terror nas Tebras e outras catas na memoria (Edicións Laiovento, 2022) no acto a celebrar o próximo venres 22 de abril de 2022 a iniciativa do concello de Nigrán e que terá lugar no seu Auditorio Municipal.

    Neste novo libro ademais de abrir o foco a concellos lindeiros (Tomiño, Oia, Mos) non deixo de centrarme no Val de Miñor, tanto recuperando datos sobre persoas do Miñor asasinadas no territorio destes concellos como, sobre todo, achegando unha memoria do movemento memorialista das últimas dúas décadas no Val de Miñor e realizando unha cata fonda sobre a fundación e o funcionamento da denominada Falange da Ramallosa, que en realidade o era de todo o concello de Nigrán,de parte do de Baiona e dalgunhas parroquias de Gondomar, polo que se converte na milicia que controla na práctica todo o Val de Miñor.

    Teño o honor de poder estar acompañado polo alcalde, amigo e historiador, ademais de pioneiro do movemento memorialista, Juan González, así como polo amigo e veciño da Ramallosa, José Pintado Valverde, investigador de departamento de Ecoloxía e Recursos Mariños do Instituto de Investigacións Marinas e tamén por Alba Costas Lorenzo, antiga alumna do IES Escolas Proval, mestra no Colexio de Mallón, familiar de represaliados polo franquismo e ademais voz do grupo musical Braava Band, que nos agasallaran con media ducia de pezas musicais interpretadas con todo o seu saber facer e sensibilidade. Déixovos un enlace para que poidades ir facendo boca. https://www.youtube.com/watch?v=qHzinxGY2XA

    Por se vos presta e vos cadra, agora que parece se vai contando o andazo, vémonos o próximo venres 22 ás 20h. para poder falar de memoria, historia, da Ramallosa, Panxón e do Val de Miñor, e agasallarnos os ouvidos coa música de Braava Band.

sábado, abril 16, 2022

Palabras do amigo M. Caldas na memoria do seu tío avó Vitucho, na presentación do meu libro



De esquerda a dereita: Manolo Caldas,
Quico Paz Antón e C. Méixome (Foto: Sunsa)

    Juan Gelman, o poeta arxentino falecido en 2014, escribiu unhas palabras que recolle Carlos Méixome no capítulo 5 deste libro:

    Hay quienes vilipendian este esfuerzo de memoria.    Dicen que no hay que remover el pasado, que   no hay    que tener ojos en la nuca, que hay que mirar hacia    adelante y no encarnizarse en reabrir viejas      heridas. Están perfectamente equivocados. Las heridas     aún no están cerradas. Laten en el   subsuelo de la     sociedad comoun cáncer sin sosiego. Su único tratamiento es la verdad. Y luego, la justicia.

    Mañá será 14 de abril. É para min unha honra poder presentar aquí e hoxe -víspera do día da II República- a Carlos Méixome, quen nos vai falar da obra que ven de publicar hai uns días, en edicións Laiovento, e que ten por título O terror nas Tebras e outras catas na memoria. Claro que Carlos Méixome non é un descoñecido en Goián, pois noutras ocasións xa estivo aquí mesmo, no Centro Goianés, presentando algunha das súas obras ou participando en diferentes conferencias e coloquios.

    Por suposto, quero agradecerlle esta presenza, e tamén quero estender o agradecemento á Comisión  Pola Memoria Histórica Baixo Miño–Louriña e ao Centro Goianés ademáis de, naturalmente, a todos vostedes pola súa asistencia. Propúxome Clara Pousa presentar ao autor; pero, se non lles parece mal, e aproveitando que xa lin o libro, vou dicir algo sobre el.

    Este libro que nos trae Carlos Méixome trata sobre o crime en singular e sobre os crimes en plural. O crime cometido contra Galiza e o conxunto do Estado español no momento no que o réxime republicano de esquerdas (de esquerdas de verdade) buscaba deixar atrás séculos de explotación e miseria. Os crimes individuais realizados polos militares golpistas, polos fascistas e por aqueles que os secundaron, sobre todo entre os anos 1936 e 1939, organizando e executando a persecución e a represión dunha importante parte da poboación do Baixo Miño nos anos do golpe militar contra a  República e da guerra civil. Non só nos fala o autor dos concellos do Baixo Miño, pois tamén hai no libro capítulos dedicados a outras zonas  como Porriño, Mos, A Ramallosa, etc.; pero estando aquí, en Goián, interesa sobre todo destacar o primeiro dos capítulos que titula O terror nas Tebras  e que dedica, con moito agarimo, a Lito Oliveira e a Mario Rodríguez.

    Na miña opinión trátase dun libro que se pode ler ben de seguido, pero una vez lido hai que volver a el de cando en vez, a repasar a cachos; é un libro emocionante, cuxa intensidade aféctanos e o seu contido vai ao cerebro e tamén ao corazón. É un libro que, aínda que está cheo de traxedia e de dor, creo que agora -cando xa esa dor non nos chega en carne viva- aporta esperanza e, por que non dicir, felicidade, ao recuperar o nome e, ás veces, a voz, daquelas persoas que os asasinos e os seus sucesores durante o franquismo, o juancarlismo e o felipismo, pretenderon e pretenden soterrar para sempre; igual que nas últimas décadas preténdese, ao mesmo tempo, diluir ou soterrar a responsabilidade do crime. Parte da esperanza e do triunfo que representa este libro, é incluir tamén aos vitimarios, aos asesinos, aos que executaron, instigaron e se aproveitaron deses crimes; eses que tamén tiñan nomes e apelidos.

    O sufrimento dos perseguidos e represaliados é para nós agora algo moi valioso; unha lección de vida que non podemos desaproveitar; e aínda que todo tipo de persoas foron perseguidas, torturadas e asasinadas (alcaldes e concelleiros, labregas, panadeiros, sindicalistas…), quero destacar aos mestres e ás mestras que como José Cortes, Hipólito Gallego, Josefina Segret… deron aquela “derradeira lección” converténdonos, tantos anos despois, en alumnos deles para sempre.

    Este libro “de historia e de memoria” é para min como un daqueles cofres de tesouriños que moitos tiñamos na infancia; aquelas caixiñas con pequenas pedras, con cunchas, con pauciños ou con algunha nota de alguén que nós importaba moito. Caixiñas que abriamos de cando en vez para volver ver o gardado e sentir o que nós recordaba ou inspiraba. Así, creo eu, hai que facer con este libro, abrilo ás veces para recordar a todas estas persoas vítimas da barbarie que nel están e que elas poidan, co seu exemplo, facer de nós mellores persoas.

    Carlos Méixome Quinteiro- este señor que está aquí, eu a carón seu -naceu en Lalín, criouse en boa medida no Carballiño e, ademais de Compostela e Vigo, a súa vida está ligada asímesmo a Gondomar de Miñor onde reside desde hai ben 30 anos. Adicou moitos anos á docencia como profesor en diversos Institutos de Galiza, sinaladamente no Instituto Escolas Proval de Nigrán no que nos coñecimos hai agora 30 anos e no que durante 10 traballamos xuntos, incluso “moi xuntos” posto que compartimos departamente didáctico e mesmo equipa directiva.

    Ben sabedes moitos que tamén ao longo da súa vida Méixome tivo un papel destacado no activismo político dentro do nacionalismo galego: nunca tivo un cargo político “profesional”, e eu penso que foi unha mágoa que non o tivera. Foi, e segue a ser, un activista cultural, destacando neste eido a tarefa estraordinaria de crear o Instituto de Estudos Miñoráns que dirixiu durante moitos anos.

    E hoxe está aquí, e iso quero destacar, como historiador; como persoa que investiga e dá a coñecer o investigado a través do seus libros, artigos de revistas e conferencias. Moitos dos seus artigos aparecidos en diferentes revistas (A Peneira, Murguía, e outras) foron recollidos no volume titulado Daquí e dacolá (Follas voadeiras 2001-2014); ten publicados libros de historia sobre diferentes asuntos referidos á historia contemporánea: con outros autores escribiu, A ex-Iugoslavia, o conflito dos Balcáns, Cuba, independencia e revolución ou Rusia: das orixes á crise dun modelo; e como único autor, Textos e documentos para a Historia Contemporánea de Galiza; Castelao: unha historia do nacionalismo galego; Catas na memoria. A persecución franquista no Val de Miñor.

    Din que cando o escritor e historiador Johann Wolfgang Goethe morría en Weimar en 1832 as súas derradeiras verbas foron para pedir: “luz, máis luz”. Pois ben, aportar luz é o traballo dos historiadores, é dicir, aportar coñecemento sobre nós mesmos, sobre <os problemas que -en palabras do historiador catalán Josep Fontana- afectan aos homes e ás mulleres que viven en sociedade; problemas do pasado e do presente e, previsiblemente, dun futuro polo menos inmediato>. Esta é a tarefa na que leva moitos anos traballando Carlos Méixome, e é ela a que fai que persoas como Carlos sexan, sí, esenciais.

    O poeta e músico cubano Silvio Rodríguez escribiu nunha das súas cancións que <hay muertos que alumbran los caminos>; pois moitos deles están aquí, neste e noutros libros, e eu tómome a licencia de dicir que, para min, un deses mortos “que alumbran los caminos” é o meu tío avó Vitucho (Victoriano Requeijo Baliño) asasinado polos fascistas en Ferrol en setembro de 1936 cando contaba 29 anos de idade. Pero como a memoria individual é feble e pouco fiable, e a moitas persoas nos falta oportunidade, capacidade ou mesmo o necesario interese ou valor para aportar “luz, máis luz”, é por iso polo que necesitamos historiadores como Carlos Méixome, para que eses mortos non queden esquecidos nas tebras e poidan cumprir a súa función de server de guías, de alumear “os camiños da vida”.

    Con Carlos Méixome e co seu traballo sobre o terror nas Tebras e outras catas na memoria déixovos; déixovos cun traballo para loitar- dito coas súas propias palabras, contra <a sensación de inxustiza que comete un Estado autoproclamado “democrático” coa cidadanía perseguida por un réxime que concentrou e expandiu todas as perversións do século pasado>; un Estado que durante décadas <mirou para outro lado e delegou nas asociacións memorialistas e nos particulares a responsabilidade da restauración da memoria democrática das vítimas da persecución>.

 

Moitas grazas.

 Goián  13 de abril de 2022

venres, abril 15, 2022

Xornadas intensas

 

    Así foron as que puidemos gozar grazas ao traballo da Comisión pola Memoria Histórica do Baixo Miño - A Louriña.

    
Primeiro, na tarde do mércores 13, no Centro Goianés onde argallaron a presentación do meu novo libro O terror nas Tebras e outras catas na memoria (Laiovento, 2022). Foi unha honra poder facelo acompañado polo amigo, músico e historiador, Quico Paz Antón, en representación da Comisión, e polo amigo de longo percorrido, e durante tantos anos compañeiro de traballo no IES Escolas Proval de Nigrán, Manuel Caldas Fernández. Non teño palabras para agradecer tanto a acollida dos amigos e amigas goianeses e tomiñeses que se achegaron a escoitar a presentación do libro, como á comisión e ao concello de Tomiño pola súa franca e aberta colaboración, así como, aínda que non puidese asistir por mor destes diañiños que nos teñen no amargor, a Sandra González, alcaldesa de Tomiño, que sacou un tempiño para facer o prologo do libro. Déixovos algunhas imaxes da primeira presentación d´O terror na Tebras. Virán máis.






    Ao día seguinte, pola mañá, puidemos asistir a colocación dunha placa cos nomes das doce persoas asasinadas naqueles altos das Tebras, no Alto do Couso, Entre dous ríos ou no Monte Salgueiro, un pouco antes de comezar a baixar cara o Miñor. Completábase así o conxunto de monólito pétreo e a oliveira que a Comisión da Memoria Histórica do Baixo Miñor - A Louriña ten establecido como elementos simbólicos para sinalar os lugares de memoria. Tan pronto se colocou, en 2019, foi agredido pola irracionalidade non nostálxica senón fascista. No emocionante acto puidemos escoitar de novo a Quico Paz Antón e máis ao amigo e compañeiro de longa traxectoria Raúl Francés, que acudiu na compaña do seu pai, do mesmo nome. Alí ficaban gravados, xuntos aos demais compañeiros de infortunio os nomes dos seus tíos-avós, Eleazar e Antonio Francés Carpintero; uns días antes fusilaran o seu avó José, en Tui. Déixovos algunhas imaxes do guardés Santiago Baz Lomba.






    Tras o descubrimento da praza baixamos cara o Miño, outra vez a Goián, a unha das súas institucións gastronómicas e sociais máis celebres, o “Cupo sen fundo”, para festexalo cun cocido republicano, lembrando a Lito Oliveira e Mario Rodríguez, e para homenaxear ao vello amigo Paco Lores Santacecilia, referencia do sindicalismo de cerna galega, nacionalista; primeiro con “Galicia Socialista”, despois co Sindicato Obreiro Galego e logo ao Intersindical Nacional Galega, precedentes da CIGA, e en especial un dos referentes do movemento obreiro vigués, que xunto ao de Ferrol fixeron abanear o réxime franquista naquel 1972 de dura, pero orgullosa, lembranza. Paco, ou Fuco, como sempre, de escasa palabra e decidida acción. Parabéns.


PS.- Hai tempo dedicámoslle un traballiño ao estudo da causa militar aberta contra o pai de Paco Lores, chamado tamén Francisco, e resolta cun pelotón de fusilamento. Titulámolo O cabo Lores no ollo do furacán;  publicouse tamén nunha versión moito máis curta en Nós diario o 17/7/2020 co rotulo de Viaxe, delación e morte do Cabo Francisco Lores. Pódese acceder a través dos enlaces.

 

 

 

luns, abril 11, 2022

Entre Miñor e Miño

 


    Os territorios miñotos e miñoráns seguen a ser difusos para moitos galegos e galegas de nación, na verdade uns poucos montes, e non moi altos, nos separan polo Aloia, Couso, Pinzás ou a Groba e as relación foron sempre fondas.

    É una ledicia podervos informar que o próximo mércores, 13 de abril, víspera da conmemoración republicana estarei a presentar o meu último libro O terror nas Tebras e outras catas na memoria (Laiovento, 2022) no que en media ducia de traballos achégome a momentos de intensa actividade memorialista nos que ademais de regresar ao Val de Miñor sometido ao terror desatado en xullo de 1936 amplío as miñas pescudas ao Tomiño baixomiñoto e detéñome na persecución a que foron sometidas as xentes deste concello e dos outros do Baixo Miño, último lugar de resistencia aos sublevados, e en especial nalgúns dirixentes baixomiñotos como Antón Alonso Ríos, Paquiño de Figueiró ou os mestres de Forcadela e Goián, así como na descrición da ducia de “paseos” cometidos nos lindes das dúas parroquias de Tebra. Ao tempo achego unha cata sobre a persecución no  Mos da Louriña e un estudo sobre o campo de concentración de Santa María de Oia.



    A presentación, será as oito da tarde e terá lugar no Centro Goianés da vila de Goián (Tomiño) e estarei acompañado pola prologuista do libro e alcaldesa de Tomiño, Sandra González, así como polo profesor de Historia no Instituto de Tui, Manuel Caldas Fernández.

    O acto enmarcase dentro do programa de actividades argallado pola Comisión pola Memoria Histórica do Baixo Miño- A Louriña que terá continuidade ao día seguinte, 14 de abril ás 12 da mañá cando no alto do Couso, no lugar de Entre dous Ríos, na parroquia de Santa María de Tebra, se procederá a colocar, a beira do monólito chantado en 2019, unha placa cos nomes do asasinados nesta parroquia tomiñesa.

    Ao remate, ás 14:30 no Copo sen Fundo de Goián terá lugar o xantar pola República no que esta ano farase un recoñecemento ao prezado amigo Francisco Lores Santacecilia construtor do sindicalismo nacionalista dende “Galicia Socialista” e o Sindicato Obreiro Galego,  que na altura de 1972 traballaba en Citroën cando as folgas de aquel ano abanearon o franquismo dende Ferrol e Vigo.

 

martes, abril 05, 2022

Para os amigos e amigas do Salnés e da Arousa



    O próximo xoves 7 de abril terei a inmensa satisfacción de partillar coa amiga Aurora Marco, coa que tamén comparto editorial, as súas irmandiñas e a miñas catas están en Laiovento, a primeira das palestras, convidado polo amigo Antón Mascato, do ciclo argallado polo concello de Vilagarcía e a produtora Lobisome: “Salnés, 1936: República, rebelión militar e represión”.    

    A miña función será facer unha cata na aínda non nada Lei da Memoria Democrática e divagar un pouco entre memoria e historia.

    Déixovos o programa que é ben gorentoso. Estade atentos que ao día seguinte, 8, estarán Pepe Álvarez e Dionisio Pereira. As xornadas rematan o sábado 9 coa charla de Abuín sobre o acontecido en Vilagarcía.

    Por se vos presta.