luns, marzo 02, 2020

L. Nóvoa e L. Tobío

Leopoldo Nóvoa no atelier do Mercado Central de Motevisero, cara 1959.
Tomado de Leopoldo Nóvoa (1919-2019). Museo - Deputación de Pontevedra

Aínda non rematara a magnífica exposición, cativa aínda que intensa,  “Galaicos. Un pobo entre dous mundos”, que percorría 2.000 anos entre a prehistoria e a antigüidade  tardía a través de obxectos arqueolóxicos achados no ámbito das Rías Baixas, xa que non todos eran da división administrativa pontevedresa, e xa se inaugurou outra gran exposición no Museo de Pontevedra. Semella que sopran ventos de mudanza “malgré lui”, aínda mantendo ridículas peaxes: unha exposición como “Galaicos” inaugúrase primeiro en  Madrid para despois chegar a provincias, mesmo a aquela na que ten a súa orixe.

No alcumado “sexto edificio” pegouse un chimpo dende os tempos máis recuados ata a arte contemporánea coa exposición conmemorativa, argallada por Rosario Sarmiento,  do centenario do nacemento de Leopoldo Nóvoa. O galego-uruguaio, nacido en Salcedo, foi o último en falecer dos grandes creadores plásticos que o exilio arrexuntou nas beiras do Prata fecundando a cultura galega contemporánea: Colmeiro, Seoane, Laxeiro, Díaz Pardo e Nóvoa.

O pai de Leopoldo era cónsul do Uruguai en Vilagarcía. Tiña “o paísiño” como lugar de nacenza. Os sublevados expulsaron o  pai e o futuro artista, en idade militar, deserta. A familia, a través de Portugal, consegue chegar a Montevideo.

Na capital do país “chiquito”, o mozo Nóvoa coñece a Joaquín Torres García que o acabará  afastando da arquitectura e da literatura para encarreiralo cara á  pintura e a expresión plástica, exercendo unha gran influencia, xunto á  de Seoane, nestes anos iniciais do seu traballo artístico.  O seu propio camiño atoparao, xa instalado en París, nos primeiros sesenta. Ata que as cinzas o marcaron para sempre, primeiro tras o incendio destrutor do “atelier” parisino e despois co inconsciente repañar de borralla na súa lareira de Armenteira.

Nos anos de formación, bandeando  polas beiras do Prata, primeiros anos en Uruguai, residencia en Bos Aires, regreso a Montevideo e antes de coller camiño de Europa, fixo migas con  outro expatriado polo fascismo, coma el de vida nómade pola forza do traballo, da violencia e un chisco tamén por vontade. Naquel Montevideo acariñador de emigrantes e exiliados tratou a Lois Tobío, de profesión orixinaria similar á paterna, probablemente a través da familia do mesmo Torres García, coa que Tobío e a súa dona mantiveron relación de amizade durante anos.