sábado, marzo 30, 2019

É a organización, estúpido, é a organización



En 1992 Bill Clinton non era máis que gobernador dun estado de segunda fila. Os grandes líderes demócratas evitaban, non con moito disimulo, afrontar o doloroso cáliz de enfrontarse a un poderosísimo Bush (pai), enormemente popular tras a Guerra do Golfo. Mais o mandato remataba cunha recesión económica.

Clinton aceptou o reto e, ben aconsellado, encheu as paredes da súa oficina de campaña cun cartel que poñía, máis ou menos: “É a economía estúpido, é a economía” para que lle lembrase aos seus colaboradores que os votantes querían ouvir falar  de educación e sanidade, benestar e dereitos cidadáns, e non, ou non só, do satán Hussein. Bush-pai, perdeu as eleccións.

En 2008 Bush-fillo, encomiado polos papaleisóns europeos (quen non lembra a famosa foto dos Açores?), inzou o mundo de guerras e mergullou a economía norteamericana, e mundial, nunha recesión da que nin demos saído, nin se lle albiscan mellores brotes verdes que os que intuía a ministra Espinosa ou quería ver na escuridade do túnel o ínclito Luís de Guindos.

Stiglitz publicou, na altura, un libro que poderiamos resumir en “É a guerra, estúpido, é a guerra”. Os tres billóns de dólares, cifra na que estimaba  o Nobel de economía os custos da guerra de Iraq, causara o déficit orzamentario da economía norteamericana e arrastrou as do seu ámbito a unha crise da que dez anos despois aínda non se albisca a súa profundidade.

Rousando para a casa. En 2018, Luís Villares atrévese a dicir, ben aconsellado: “É a organización, estúpido, é a organización”. Sorprende, e gaña unhas eleccións internas aos tres grandes partidos que apoiaban En Marea, cuestionando o modelo de coalición de partidos.
 Ao final as fórmulas organizativas importan. E moito. Tanto que  para centos de persoas activas ou votantes que se interrogan polas diferenzas entre as esquerdas, só hai unha resposta: o modelo organizativo.

O modelo de participación das elites políticas da esquerda tamén se cuestionou durante estes anos. Non se impugnou só o sistema bipartidista. O de “non nos representan” non estaba só dirixido ás elites gobernantes alternantes, senón tamén ás das esquerdas. Ese foi o éxito inicial de “Podemos”. O seu incumprimento é a súa tumba.

Se forzamos a que a participación das persoas se realice a través de subgrupos, e non individualmente, remataremos provocando que as decisións teñan que ser, sempre, a través do acordo entre as cúpulas directivas. O acordo entre subgrupos muda nun imposíbel cando hai desacordo e o seu corolario é o fraccionamento. O que fixo o grupo En Marea no Congreso de Deputados ao obrigar aos seus membros a integrarse no Grupo de Podemos foi transgredir o mesmo modelo de coalición, pois na vez de deixar que cada deputado se adscribise ao seu grupo correspondente, isto é, uns a IU, outros a Podemos e outros ao grupo mixto-Anova, someteunos a unha disciplina imposíbel de respectar.

O mesmo acontece cando un grupo ostenta a condición de maioritario e sente a comprensíbel tentación de facer valer a súa maioría cando hai desacordo. O resultado é o fraccionamento. Neste último caso o modelo de relación UPG-BNG ou PCE- IU é ben coñecido e estaba, e está, cuestionado. O mesmo aconteceu con AGE que ou ben se convertía en algo diferente, un partido de afiliación individual, ou persistía no modelo coalición que lle auguraba e aseguraba o seu fraccionamento.

Agardo que a valentía de Villares ao resistir as imposicións da vella e enviciada esquerda teña un amplo apoio electoral que permita albiscar un futuro prometedor para unha alternativa soberana galega, de esquerda, verde e feminista e de afiliación individual que supere a perversa dinámica de grupos de ineterese.

Publicado en Novas do Eixo Atlántico, abril 2019

xoves, marzo 21, 2019

Hamlet en Tombstone e no colexio electoral

Mature en primeiro plano, Henry Fonda detrás en "My darling Clementine"

Ata as persoas menos cinéfilas saben do tiroteo na parte traseira do O.K. Corral. O cinema recreou unha e outra vez aquela “balacera” entre os irmáns Earp, encabezados polo afamado Wyatt, coa axuda inestimábel do “Doc” Hollyday. Enfronte, os irmáns Clanton e os McLaury, liderados por Billy Claiborne. Ás 3 PM, 30 segundos, 30 tiros, 3 mortos, do bando dos malos, uns cantos feridos, converteron a cidade do condado de Cochise, no estado de Arizona, nunha celebridade mundial que na actualidade, carente de xente e minas, vive do masivo turismo nostálxico da fronteira do vello Oeste.

O mito de Wyatt Earp e “Doc” Hollyday forxou parellas actorais masculinas de maior ou menor fortuna. Burt Lancaster e Kirk Douglas; James Garner e Jason Robards; Harris Yulin e Stacy Keach, Kurt Russell e Val Kilmer; Kevin Costner e Dennis Quaid. Non nos detemos noutras aparicións como secundarios ou en series televisivas.

Sen dúbida, non a primeira, pero si a máis influente das versións daquel exceso de chumbo foi a que o fillo de Irlanda, John Ford, dirixiu en 1946 baixo o rotulo de “My darling Clementine”, (“You are lost and gone forever. Dreadful sorry, Clementine”)  que os creativos versionadores en español denominaron, manda truco, “Pasión de los fuertes”. H. Fonda e Víctor Mature foron os rostros dos míticos pistoleiros.

O “armario”  Mature, aos que os da miña xeración recordamos sempre lucindo curtas saias como gladiador, Anibal, Sansón, Horemheb o exipcio,  ou en “La túnica sagrada”,  dá vida ao atormentado, alcohólico e tuberculoso Doc Hollyday, a quen Ford fai completar o famoso monólogo de Hamlet que comezara un actor borrachuzas ante unha panda de brutos cowboys.

Máis ou menos Mature/Hollyday comeza, despois da referencia do puñal, con “¿Quen podería tolerar tanta opresión, esgotado, xemendo baixo o peso dunha vida molesta se non fose polo temor de que existe algunha cousa mais alá da morte (aquel país descoñecido, dos lindes do cal ningún camiñante volve), que nos inunda de dúbidas e nos fai sufrir os males que nos arrodean; antes de ir na procura doutros dos que non temos coñecemento seguro?”.

Atreveríame a recomendarlle unha nova lectura da escena IV e das palabras que lle deita o príncipe de Dinamarca, incerto segundo Cunqueiro, a Ofelia, aos equipos directivos das tres forzas da esquerda que se citaron nun desafío a morte para as 8 PM tras o peche dos colexios electorais, nun prometedor abril que pode tornarse en turbio e agrisado. Coidan que as súas destrezas vanlle permitir gañar o reto e enviar os outros máis alá dos marcos dos que ninguén retorna.

Mais tras o tiroteo do OK Corral, os Clanton enrabiados furaron os corpos de dous dos Earp. Wyatt e “Doc” andaron, durante anos, tras eles, ata que os remataron. O desatino prolongouse.

Non pense pois o hipotético vencedor, será un de tres, que os despropósitos acougarán tras a cita na “rebotica” dos colexios electorais. Mais pensen tamén, os tres, que os rebotes poden deixar o campo estrado de cadáveres.

Non son tempos de ilusión; mais quen podería tolerar tanta opresión... se non fose polo temor, e a ilusión,  de que existe algo máis alá da morte?


Publicado en A Nova Peneira, marzo de 2019





luns, marzo 11, 2019

Guias caninos en Andel


O próximo xoves ,14 de marzo, ás 20:00 h na libraría ANDEL (Camelias, 102, de Vigo)estarei acompañando aos amigos: o escritor Bieito Iglesias e o debuxante Xulio Gaioso na presentación dos seus Guías caninos (Editorial Aira).

No acto ademais dos autores, intervirán o César Lorenzo en representación da Editorial Aira e o escritor Román Raña.

Coidamos que é tamén unha Boa ocasión de recoñecerlle a Xaime e Concha de Andel o seu labor.

Agardámosvos




luns, marzo 04, 2019

Non sei de que te asustas!

Exposición sobre as exhumacións de San Xián no IES Ricardo Mella de Vigo

Non sei de que te asustas!, os burros ornean, as mulas dan couces,  e no verán, as vacas moscan.  Aquel, non sei de que te asustas!, que daba paso a unha restra de exemplos de natureza tan evidente como certa, arrodeaban a frecuente expresión de meu tío-avó Nilo, escéptico por condición.

O dito veu ao meu maxín despois de ollar un vídeo de iutube que me enviaron por guasap, no que, en senatorial debate orzamentario, unha señora, que representa non sei que e non sei a quen,  con “gracejo” e fachenda de si mesma, ridiculizaba o proxecto gobernamental.

O cumio da súa prédica acadouno facendo chanza, entre xestos e tons de vendedora na feira de Villaconejos, con perdón da súa veciñanza,  dos quince millóns de euros asignados áa “memoria histórica”. Como os bocaabertas das tómbolas de San Bieito, reitera, créndose simpática, ¡miren por donde señores!, ¡aquí no se equivocaron! ¡no! …. ¡quince millones para que “desentierren unos huesos”! Antes engadiu algo que lle escoitara a algún “dirixento” ou “dirixenta” e lle quedara pegado á orella. Non sabía moi ben que quería dicir, pero aos sanchistas, podemitas e separatistas fodíalles moito. Engurrando as cellas e xesto  contundente afirmou que a presada de cartos era para “generar una verdad de Estado”. Non se cortou un pelo. Cando a criticaron nalgúns medios, dubidou; pretendendo rectificar, aclarou que se refería a remexer nos osos de Franco.

Tate, batemos coa verdade de Estado da que falaba a feiranta; na excepcionalidade española, na anomalía hispánica, á que tan difícil é atopar outra explicación que non sexa a dun trastorno conxénito, dunha alteración crónica.

Recapitulemos: unha longuísima ditadura (fase prolongada de trauma), período “transacional” e amnesia gonzalense-aznariana (fase represión); tímida rememoración durante a xeira zapaterina; regreso á represión do trauma durante o período raxoniano. Sen exposición do trauma é imposíbel que a memoria pase ao libro de historia.

A dereita, herdeira predilecta, pero non exclusiva, segue prendida da verdade de estado elaborada polo franquismo e a “transacción” monárquica, fundamentada no carácter inevitable dunha horríbel guerra entre irmáns, na que todos se equivocaron, todos se excederon, todos teñen cousas que perdoar, polo que o mellor é esquecer o incomodo, non falar do trauma...

E o Estado, en máis de catro décadas de autodenominada democracia, non foi quen de xerar instrumentos para achegarse ao coñecemento da verdade. Tivo que ser a cidadanía quen, sen respaldo institucional  ningún, co silencio vergoñento das institucións xudiciais, as que procurasen non só as cifras do xenocidio senón tamén os ósos dos mortos para devolvelos ao fogar dos que os arrincaron.

Non se pode ser máis moderado ao afirmar que un mausoleo megalómano, presidido pola simboloxía dos vencedores, erguido por vontade do ditador, onde se homenaxean os seus restos e máis os do fundador do partido fascista que exerceu durante décadas unha parte máis que significativa do poder político, non pode ser considerado un lugar de reconciliación.  Non se pode ser máis moderado cando se reclama legalmente, con documentación probatoria ata o detalle, que o pazo residencial da familia do ditador foi usurpado pola forza dun réxime totalitario.

Emporiso, non é que unha parte desa dereita poida expresar a súa identificación coa ditadura, co franquismo e co fascismo, senón que a autoproclamada dereita liberal, mesmo centrista e ata europeísta, amosa sen pudor a fortaleza do cordón umbilical que os une á ditadura, ou mellor, ao relato autoritario do nacionalismo español, católico e monárquico, expresión dunha concepción, tan do gusto de Franco, do pobo español como dominado polo xene cainita que o imposibilita para a democracia.

A excepcionalidade emerxe pola mínima, con brutalidade,  de forma incomprensible para a normalidade democrática. Só é preciso que a dereita perda o poder executivo e o relevo precise certas xestualidades para que a anomalía española se exhiba con intensidade.

A señora falaba por boca interposta. “Están todo el día con la guerra del abuelo, con las fosas de no se quién, con la memoria histórica...” dixo Casado en 2008.

Nos momentos límite, dicía Camus, concordando co meu tío-avó Nilo, so hai dous partidos: o da humanidade e o da inhumanidade.

*Publicado en A Nova Peneira, 1ª quincena, febreiro 2019