Xosé
Monteagudo. Todo canto fomos.
Galaxia,
Vigo, 2016
Segundo avanzaba na lectura
imaxinábame convertido nun mínimo e
aparente sarillo, cos cóbados ben pegados ao corpo e os antebrazos ben abertos,
sostendo unha madeixa de lá, mentres miña nai a desenleaba para dar forma ao
nobelo. Rematado o meu estático labor, a nai continuaba coa calceta, con grosas
agullas, daqueles abrigosos e coloridos xerseis. Que mesturarse dúas cores era
frecuente, tres de cando en vez, cinco
extraordinario. Isto último é o que fai Monteagudo na súa novela. Calceta cinco fíos, cadanseu color, cada un
deles autónomo para ofrecernos unha peza rematada con primor. Eses fíos son un
escritor do que non sabemos o nome, Amaro, Carlota, Anxo e Maribel.
A novela , dun xeito medido, está dividida en seis partes que á súa vez se
fraccionan nunha manchea de micro-capítulos ensarillados. Vai e vén no tempo e
no espazo: dos anos vinte ao remate do século pasado; do enceto do século anterior ao franquismo;
de Londres a Buenos Aires e, sobre todo, a Pontevedra e os seus arredores. Non
é pois unha narración lineal senón coma un puzzle, que, peza aquí, peza acolá
achéganos a vida cotiá duns personaxes cribles que se moven arredor dun feito
que os marcará: a guerra de España en Pontevedra.
Non é un relato sobre a guerra ou
sobre a persecución franquista. Cómpre ir desbotando xa a expresión
“represión”; no noso país non houbo acción previa que desencadease o ciclo
acción/represión, senón sublevación
militar, golpe de estado e persecución-exterminio das ideas encarnadas en
persoas como os protagonistas centrais do relato agás “o escritor sen nome”,
afastado temporalmente deste feito. Os
outros, os represores, ou os beneficiarios da represión, ou os que se sentían
cómodos no franquismo... aparecen só
como pano de fondo, fóra de foco, como figuras na néboa. Esta opción evítalle
ao autor caer nun maniqueísmo visitado en exceso.
E vaise tecendo. Os cinco personaxes
que habitan a novela, e algúns outros secundarios como Filomena, que toma
dimensión propia, ou históricos como Castelao ou Bóveda, transitan polas
páxinas con normalidade, móvense nos seus lugares e tempos e, sen nos decatar, paséannos polo século tráxico.
O “escritor sen nome” é o único que
narra en primeira persoa, converténdose nun arremedo de guía dun relato que se
vai construíndo, en parte, a partir do
diario de Carlota e dos cadernos de Amaro para desenvolver unha trama ,
perfectamente dosificada, cunha tensión ben medida, que atrapa a nosa atención
e incita as nosas sospeitas para
ofrecernos unha resolución pouco
previsíbel, nun prodixioso entretecido
que non deixa ningún fío solto, e poñer o ramo a un romance aquelado, deses que
chegan ás túas mans e fican no maxín.
*Tempos Novos, nº 236, xaneiro,
2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario