 |
| O merlo branco de Laureano Salgado/ Vida Gallega |
Non
sei canta veciñanza de Baiona saberá quen foi Laureano Salgado, aínda que
coñezan o seu nome. É o que pasa por poñerlle ás rúas nomes de próceres que o
tempo vai arrombando no pasar dos días.
Salgado,
un emprendedor natural das beiras caldenses do Umia, seica fora dar unha volta
pola América do Norte finisecular, do XIX, onde aprendera tanto as artes dos
negocio como que, tal como hoxe, a enerxía daba moito poder e riqueza. O 31 de
outubro de 1908 premeu a chave que acendía a luz eléctrica na vila de Baiona e
con tal esperanzador motivo anunciou a promoción dunha homenaxe á Virxe no
Monte de San Roque. Encargou o proxecto ao aínda novo pero xa respectado
arquitecto porriñés Antonio Palacios. Disto xa ten dado conta polo miúdo, en
diversas publicacións, o amigo Moncho Iglesias a quen felicito polo seu recente
estado xubilar.
A
grandilocuencia dos tempos levaba a imaxinar que o monumento sería a resposta
grandiosa e católica á laica e revolucionaria estatua da liberdade; non só por
estar nunha latitude semellante, 42N Baiona, 40N a, daquela, máis grande
metrópole do mundo, senón tamén por ser Baiona receptora da falsa nova do
descubrimento dunha terra poboada por humanos dende uns vinte mil anos antes.
Palacios
matinou nunha Virxe portando unha carabela nunha man, como así é; e, na outra,
un farol de sinais marítimos que se contrapuxese ao facho da estatua
neoiorquina e, ao tempo, homenaxease a Salgado, alcumado por Jaime Solá, no seu
interesado botafumeiro de Vida Gallega,
como “el rey de los saltos de agua”. Isto último non puido ser por mor das
posíbeis interferencias cos sinais luminosos para a navegación. Segundo podo
lerlle a outro Salgado, o xornalista actual, ao seu homónimo por apelido, alcumábano
“O trompetas” polos grandes anuncios que facía. A obra demorouse por falla de
recursos e a Virxe da Rocha inaugurouse en 1930, algúns meses despois de que o
emprendedor Salgado, fracasadas moitas das súas iniciativas, falecese no seu
Caldas de Reis natal.
Salgado
tiraba a electricidade dun pequeno salto, non tanto para a época, no río Zamáns
ou Samáns, ou río de Vilaza. Denominaba o lugar “El comedor de los laureles” e “Real
Sitio del Pego Negro”, outra rimbombancia salgadiana, e nel apareceran, nunha
ocasión, segundo o relato de Vida Gallega,
dous merlos brancos. A un seica lle arrebolou un coiazo un cativo e papouno un
gato; o outro feriuno nunha asa outro rapaz de catorce anos. Os pícaros daquela, contra o que din os maiores
de agora, tiñan unhas diversións un chisco perversas. O segundo merlo tivo máis
sorte, o ferrador de Gondomar, Manuel García, recolleuno e curoulle a ferida.
Nunha visita ao salto o emprendedor
caldense viu o paxaro e quíxollo mercar, pero o ferrador non llo vendeu a pesar
do moito que lle ofreceu. Debeuno pensar mellor e ao cabo dunhas semanas
levoullo ao “rei dos saltos” nunha basta gaiola de canas como agasallo por
expandir a luz polo Val.
O
ton fogueteiro dos personaxes citados non empece que aquel fose un dos lugares
máis fermosos do Val, onde durante décadas acudiron os miñoráns e tamén
familias viguesas a pasar días de lecer. Aínda lembro ben como lle relampaban
os ollos á Sra. Mucha de Copena cando
hai anos nos describía unha tarde da rapazada gondomaresa no Pego Negro. As
moitas insensibilidades actuais converteron o bucólico espazo, “locus amoenus”
chamoulle Ferrín, nun cascalleiro, en gran
parte estragado polas estradas que o afogan, pero, se quen pode quixese, recuperábel para lembrar o alento do
“comedor dos loureiros”.
Os
pais do supervivente e extraordinario merlo branco que aledaba os tempos de
lecer de don Laureano, naceran nun lugar no que non tiña que emitir o seu pouk-pouk-pouk
de alarma porque algún pego lle fose comer os ovos. Cando menos no referido ao
nome do “real sitio” pois o Pego ao que nos referimos non é a cría dunha pega
rabilonga senón un, volvemos a Ferrín, pozo ou lugar moi fondo nun río; o
substantivo parece que procede do grego “pelagos” e a través do latín chega a
“pelagu”. Isto é un pozo negro, mouro, do inferno, unha boca do inferno á que
non se chega nunca.
Non
sei o que é máis incríbel, se o merlo branco ou a fondura inalcanzábel do Pego
Negro.
Xoves 22 de xuño de 2017
Ningún comentario:
Publicar un comentario