Os que o coñecen saben da
afección do meu tío-avó Nilo a reparar trebellos, a fochicar entre ferros
oxidados, a procurar polos interiores de caixóns inzados de parafusos de diferentes
formas, condicións e tamaños, aquel que poida servir, cun aquelado trato, para
o sorprendente arranxo do máis insospeitado aparello estragado pola
obsolescencia programada da industria do consumo. Nada o detén, nin a máis aparente
dificultade, con tino, acougo e días, matina e actúa ata atopar solución práctica
á vella lavadora que escandaliza a veciñanza, á neveira que deixou de arrefriar
ou converte os bistés en pranchas de xeo, á aquela lámpada que gusta de
estourar a cada pouco ou ao triciclo
estragado por ímpetos infantís. É o seu un espírito práctico que non se arreda
ante atrancos aparentes nin inconstantes impaciencias.
Repare o lector que o alcuño
que hoxe lle apoño ao meu tío-avó vén inspirado
pola lectura intensa e extensa (1.331 páxinas) da biografía que Miguel Anxo Seixas vén
de encetar sobre o construtor da nación. Digo que acaba de comezar a súa
publicación porque a obra (rematada como tese de doutoramento) non se
completará ata a saída do prelo dos dous seguintes tomos, de similar extensión,
dedicados ás dúas últimas década da vida do rianxeiro; as máis intensas no referido
ao combate político. Podemos gabarnos
desta minuciosa achega biográfica que aínda que non clausure o campo de estudo
si nos permite comprender e aprender de quen soubo converterse nun modelo ético
e político, para o que cómpre ollar con atención por riba de fraseoloxías focas
e rituais. O esforzo editorial de Galaxia que con estes tres tomos, e os seis
das obras que publicou en 2000, é digno
de agradecemento.
Castelao era un home popular,
un artista coñecido e recoñecido, como se desprende da lectura deste primeiro
volume que nos achega os seus 44 primeiros anos de vida. Non foi o máis
brillante intelectual da súa xeración, nin un gran pintor, limitado polas
dificultades de visión, pero si un excelente caricaturista, un magnifico
debuxante e un escritor de estilo, de palabras “contadas e ben pensadas”. Non
era nin o torrente, na escrita e na fala, oteriano; nin o requintado espírito
da lumiña vagaceira risquiana, nin procedía da tradición fidalga decadente dos Losada,
senón que xurdiu da clase feita coas mans que topou fortuna no desértico cruce
da sudestada, o zonda e o pampero.
O seu compromiso,
honestidade e entrega permitiulle ollar, intuír, elaborar, un proxecto
galeguista que rematou por sobrepoñerse ao seu proxecto artístico e o converteu no
dirixente, no construtor, no mito da nación. Logrou, xunto co galeguismo
progresista da súa xeración, a grande obra de afirmar a nación, de acadar un estatuto
para Galicia, de transmitirnos o traballo cumprido, sen a satisfacción de ollalo
en marcha. Para atanguelo tivo que dialogar, pactar, renunciar e situar por
riba das “miserias” humanas e intelectuais a vontade imaxinada da nación.
As xeracións seguintes,
descontadas as machucadas polas botas militares, non souberon fedellar nos
caixóns inzados de parafusos lañados para atopar aqueles máis axeitados para
arranxar e adaptar o trebello.
A vontade de nación carece
de proxecto para conxuntar a maioría construtora de país. Estou seguro de que
habelos hainos, mais non se mirou ben.
*Publicado en Novas do Eixo Atlántico,
xullo 2019
Ningún comentario:
Publicar un comentario