Herdanzas*

Cando ao meu tío-avó Nilo lle bateu como unha lostregada no peito e sentiu que ficaba sen alento, asustouse. Acougou sobre o escano de baixo a parra e pediume que procurase unha boa presa de fentos na zarra que había por riba do nabal. Quería que llos abanease para darlle un chisco de frescor. Era agosto e pegaba con toda. Así fixen, abaniqueino ata que ficou durmido. Cando remexía inquedo ou borboriñaba verbas inintelixíbeis, remexía os fentos e meu tío-avó apazugaba.

En verdade non lembro moi ben se isto foi tal e como o conto ou se entre os miolos escorregan imaxes de Novecento, cando Olmo Dalcó sansanicaba, cun molliño de follas de ameneiro, o seu avó mentres se estrangallaban de risa mirando como os patróns segaban o trigo, sentados en cadeiras de vimbio mentres o gramófono deitaba cultos acordes musicais. Sexa como fose o caso é que o meu tío-avó foise repoñendo. Cando o sorriso lle devolveu a alegría ao rostro  díxome, cos ollos ben abertos, as cellas arqueadas e o morro un chisco torto: Disto nin pío, eh!

Coido que debeu ser daquela cando se lle meteu no caletre o de decidir herdeiro. Aínda que era o vinculeiro, sempre deixou o de levar a casa e a facenda en mans do meu avó. A verdade é que tiña un bo peto. Non fora moi traballador, o que lle gustaba era arranxar trebellos estrangallados, escoitar contos e por riba de todo contalos mentres miraba pasar o tempo. Mais era listo como un allo e ademais intelixente. De novo fora dar unha volta por Buenos Aires e, dicían,  viñera coa faldriqueira chea. Regresou, mercou bens aquí e acolá, algúns preto da vila que despois vendeu para facer pisos e enchéronlle a cartilla de números e algunhas vivendas coas que agasallar os sobriños. Durante anos pensou en deixarlle todo aos catro, dúas mulleres e dous homes, pero co demo dos pisos, foron vivir á vila, montaron negocios de seu, cos cartos do tío-avó, e as visitas fóronse distanciando, ata cambiaron de lingua, de xeito de vestir, mercaban un coche tras outro... ata que un ano non foron á festa do Santo André. “Sanseacabó”, ficaron desherdados.

Despois entusiasmouse cun meu curmán que fora estudar a Santiago. Era educado e  espelido, traballador, sabía de todo, viaxara polo mundo, como cando Nilo era novo. Prometeulle e prometeulle e o rapaz creuno. Pensou que a herdanza era súa e matinou en modernizar, investir, granxa daquilo, plantación daquilo outro... Ui, ui, ui, as terras e os cartos son meus, así que se queres innovar tanto... lisca, seica lle dixo. Liscou.

Durante anos andou apoucado, minguado, tristeiro, ata o día no que sentiu o relampo. Daquela acordou que tiña que procurar herdeiro. Non tiña moito onde escoller. Polo Santo André, ao ano seguinte da admonición que lle viñera de dentro do peito,  apareceu a súa irmá de Madrid, tan velliña coma el,  a quen non vía dende o día que casaran meus avós. Acompañábaa o único fillo; isto é o seu bisobriño. Inda novo pero home feito.

A irmá casara tarde e o rapaz aínda tardara. Gustoulle nos falares, nos andares e polo atrevido de levar as guedellas prendidas cunha baraza e aínda por riba unha viseira que se asemellaba a unha que mercara en Lisboa cando volvera de América.  Era falangueiro, ríalle os contos, dáballe bicos, engaiolante, feiticeiro, tiña grazas dabondo e sabía darlle ao tío-avó Nilo os galanos que desexaba: aloumiños e gabanzas.

A irmá viúva e o fillo das guedellas prendidas asentaron na casa da familia. Miña nai pillou o calote  deseguida. Pero meu tío-avó xa non tiña tempo de armar outra herdanza.

·        Publicado en A Nova Peneira

2ª quincena de agosto de 2018