A Gran Caloteira

Foto: Xoaquín/Libraida

Cando Aida de Libraida me dixo que escollese un libro de Casares para comentar neste ciclo que anda a argallar xunto coa Galiña do Ardora, primeiro ocorréuseme Deus sentado nun sillón azul, na miña opinión a novela máis complexa, elaborada e matinada de  Casares, diriamos fuxindo da simplificación “a mellor”, tendo en conta que son varias as mellores novelas de Casares. Díxenlle tamén que non tiña problema en comentar outra. Como me deu días e marxe de elección,  e dado o meu natural atractivo polo dereito á folganza que recomendaba Lafargue e gabábase, todos sabemos que era unha pose, de practicar Casares,  pensei que mellor non coller o Deus, que era moi longa, e apañarme cun libriño de poucas follas que lembraba con sumo gusto.  Decidinme pola brevidade  d’Os escuros soños de Clío sen decatarme da leada na que me metía xa que, como nos anuncia a cita pessoana que abre o libro: “Tudo o que vemos é outra coisa”.

O título, é evidente, fai referencia á  musa da Historia, Clío. Unha das nove musas canónicas fillas de Zeus e Mnemósime, deusa da memoria. Clío represéntase cunha coroa de loureiro; cun rolo de papiro; cunha capsa ou caixa de levar papiros; cun,  ou varios, libros; ás veces co globo terráqueo; cunha guitarra ou cun plectro. Unha Clío que unhas veces se confunde coa Fama e outras, nada máis e nada menos, que coa Gloria, formas perversas polas que os humanos realizan as maiores estupideces e as peores maldades.

Esta non é a musa de Casares. A Clío casariana é a que tivo os seus adoradores nunha sociedade secreta berlinesa denominada “Der Schatz” (O tesouro), a mediados do século XVIII. Deste pormenor infórmanos o autor a través dunha cita de Das Zeichen, un libro, publicado en Berlín en 1927 e que poderiamos traducir como algo así como O sinal ou O signo, da autoría de W. Lübbe. Autor do que non demos localizado ningunha referencia pero que coincide co nome dun dos grandes grupos editoriais alemáns. Como tampouco demos localizado ningunha referencia á sociedade secreta “Der Schatz”, agás a coincidencia co título da primeira película de GW Pabst, rodada en 1923, cun guión baseado na novela do tamén austríaco Rudolf Hans Bartsch. Dous anos despois Georg Wilhelm Pabst acadaría o primeiro dos seus grandes éxitos co filme “A calella sen alegría”, seguindo a novela de Hugo Bettauer e na que Greta Garbo brillaba á  beira da estrela Asta Nielsen. Por suposto falamos de cine mudo.

Volvendo ao rego, á musa da Historia, segundo o tal Lübbe, os seus “adoradores” chamábana a Gran Caroqueira. O termo caroca recollese no dicionario da RAG con varias acepcións: piña do piñeiro, sinónimo de caracocha, oco grande nunha árbore ou tronco vello dunha árbore. Mais o dicionario de Estraviz recolle tamén “caroca” como unha andrómena urdida habilmente, unha mentira, unha trola, polo que a tradución do alemán ben podería ser a Gran Caloteira.

O gran calote da historia a quen, di o autor alemán traducido por Casares, os seus adoradores homenaxeaban con “cantos e poemas, pero sobre todo coa escritura e a lectura de textos apócrifos. Destes últimos pensaban que tiñan o poder de modificar o Pasado e cambiar para ben o curso da Humanidade.”

O de modificar o pasado non ten moito interese, pero se esa é a condición para mellorar o curso da Humanidade deberiamos integrarnos nesa sociedade secreta e convertela en universal.

Xoves, 31 de agosto de 2017