mércores, abril 17, 2019

Na nova xeira de Cousas de*




Hai concepcións que persisten por riba de calquera oportunismo comercial. Na lonxincua Terra de Turonio, aquel longo espazo esquecido no tempo histórico, pero vívido na realidade xeográfica e persistente na conxunción social das súas xentes, delimitado polo norte pola recollida ría de Baiona e a fonda e expansiva de Vigo; pechado, polo leste, pola banda occidental do Suído, pola serra do Galleiro e os montes da Paradanta, e debuxada, polo sur, polo zigzag da liña do Miño. Digo que a estas terras chamóuselle durante mil anos, Toroño, Toronio, Turonio, Turonia, Torona, Torono...; aínda agora, en Gondomar bautizaron con este topónimo un dos seus institutos e aquí á  beira seguen chantados no cumio de Torroña, en Burgueira, os restos derruídos do que puido ser a sé da súa cabeceira administrativa.

Nestas terras reverdecen a cada pouco tempo as vellas tradicións. Hoxe celebramos, non o nacemento, senón un folgado chouto nos degoiros da información periódica que engarza con nomes gloriosos como o Heraldo guardés, fundado en 1904, e que se mantivo, engadíndolle o adxectivo Novo, ata que Atila asolou o país en 1936, perseguiu con saña os seus redactores e furtoulle a vida a algún deles. Tradición que empata coa Tribuna tudense, de curto percorrido, ou o agrarista El Tea, de Ponteareas, tamén de delongado existir, dende 1908, co que acabaron as mesmas poutas destrutoras que desfixeron El Nuevo Heraldo.

Ou, para citar os máis próximos de onde hoxe nos atopamos, aquel El Valle Miñor que viu a luz por primeira vez o 31 de agosto de 1902, pronto relevado por El Miñor, nacido en 1904, e despois, en 1910, por El Heraldo de Bayona. Todos empurrados e comandados polo baionés José María Barreiro duramente enfrontado con El Látigo de Baiona, editado en Sabarís, e, de seguro, entre ambos xerminadores de reticencias e permanentes  incomprensións entre a vila estirada ao longo da recta e e a de fachenda real.

Os ánimos de José María Barreiro non decaeron, en 1914 sacou o primeiro número de El Pueblo. O semanario, de carácter liberal-progresista, criticaba duramente os caciques locais e o clero que interviña na política municipal. O seu último número publicouse en xuño de 1918. Tras a condena a desterro do seu impulsor, que marchou ao Uruguai onde tampouco ficaría quedo.

Outros máis houbo, aínda que de menor entidade, pero non sería sensato esquecernos, neste apresurado repaso, de La Voz del Miñor que durante case catro décadas impulsou o bispado de Tui e dende o que exercía control e difusión de ideas ao  servizo  eclesiástico.

Por certo, que a colección dos xornais miñoráns atópase na magnifica Biblioteca de Baiona, ben  coidada, pero ben merecía a pena que se fixese o esforzo, cativo en  custo, de dixitalizalos e poder “colgalos”, verba de violentas reminiscencias, en Galiciana ou onde fose para quen precisase consultalos.

Así que máis alá da gran tradición xornalística viguesa encetada con La Oliva, que dirixiu Manuel Murguía; La Concordia, o xornal liberal de longa traxectoria; o Galicia, aquel proxecto desafortunadamente curto de Valentín Paz Andrade; El Pueblo Gallego, propiedade de Portela Valladares, ou o Faro de Vigo, que segue a visitarnos todos os días, houbo, e hai, nesta antiga Terra de Turonio outras cabeceiras ben dignas de relembrar como A Peneira, que segue a acompañarnos, ou aquela fermosa estrela fugaz, O Miñor, que impulsou o finado Nano Cambeiro de quen algunhas das persoas presentes ben vos lembrades.

Tampouco sería xusto deixar de citar as cabeceiras dixitais, como a aínda fresca valmiñor.info ou as actuais valmiñor. tv ou telemariñas, e seguro que me esquezo dalgunha, polo que pido, por adiantado, as desculpas precisas.

Mais había tempo que non tiñamos unha información en papel, non premida pola inmediatez do papel prensa, ata que os camiños da vida nos trouxeron, dende as beiras do Ebro, un mirandés que soubo sobrevoar a crise, a económica e a da impresión dos grandes libros, para, sen perder o moito aprendido en anos de traballo no mundo da edición, isto é, papel coidado, maqueta elegante, destaque da imaxe, selección de temas, contidos solidarios, diversidade informativa, textos coidados e precisos que combinen rigor e divulgación, ofrecernos unha pequena xoia cada tres meses, e, por riba, cousa de agradecer dende o fondo da alma, en galego, sen titubeos, sen vacilacións nin complexos.

Pois iso foi o proxecto que nos veu acompañando nestes anos, as Cousas de... que acougaron no Val Miñor e abriron suco no Baixo Miño para arrexuntarse nun proxecto que ten a Terra de Turonio no maxín e fago votos pola súa ventura. En resumo, unha revista das que instintivamente penduras entre os libros da biblioteca co fin de coleccionala porque sabes que en calquera momento te vas acordar de que en tal ou cal número se trataba tal ou cal tema.

Por certo que o rótulo Cousas ten unha longa tradición vinculada a Castelao, non só porque algúns daqueles relatos curtos, de palabra medida, que acompañaban un dos seus debuxos se reuniron en varias edicións con este titulo, tamén en Retrincos, senón porque estes relatos se publicaron, en inicio, na prensa baixo o título, unhas veces de Contos, pero na súa maioría como Cousas de Castelao. Chegaron a ser tan populares estas narracións que na linguaxe coloquial as xentes incorporaron a expresión “sonche cousas, como as de Castelao” ou “cousas da vida, como diría Castelao”, cando pechaban unha conversa cunha interrogación, unha reflexión ou unha máxima. Agardo que estas Cousas que hoxe acudimos a empurrar cheguen a ser tan populares como aquelas que escribía e debuxaba o rianxeiro e que se faga ben popular a interrogación de “liches as Cousas”? ou a exclamación de fermosa historia a que nos contan en Cousas!

Só me resta expresar o meu máis sincero agradecemento á empresa editora e moi especialmente a Jesús Bastida polo seu convite a colaborar neste proxecto que como ben vedes está cheo de vitalidade e de sabia combinación entre tradición e modernidade, así como, coido que non me excedo, facer este agradecemento en nome de todas as persoas que colaboran nestas Cousas.

Moita sorte nesta nova andaina, parabéns polo acerto e polo seguro éxito do proxecto e moitas grazas pola vosa atención.


Baiona de Miñor, 10 de abril de 2019


*Máis ou menos isto foi o que dixen o pasado mércores na presentación do novo proxecto multimedia da revista Cousa de

Ningún comentario:

Publicar un comentario