Así llas poñían a Fernando VII

Retrato de Fernando VII. Goya. 1814. Óleo sobre lenzo; 205x103 cm.
Museo de Belas Artes, Santander

Quizais sexa un dos monarcas españois máis repulsivos. E mira que hai! Tendencia á  obesidade, feo, cun beizo colgando, fumador compulsivo, devorador de carne; cruel, introvertido, falaba e ría pouco, falaz e  covarde; desprezaba os asuntos de estado;  profundamente conservador e absolutista e por riba padecía de macrosomía xenital, seria ameaza para a vida das súas esposas, dúas delas faleceron ao pouco de casar, outra negouse a manter relacións con el ata desobedecendo  ao Papa. Prosper Mérimée dedicoulle páxinas gorentosas ao asunto e ao personaxe.

Na historia de España transita da felonía, termo recuperado para a vida pública contemporánea por  Manuel Fraga que o brandiu contra o traidor Xosé Luís Barreiro, ao desexo de quen eran capaces de berrar: “Vivan las caenas”.

Odiaba a  nai, traizoou o  pai, aboliu a  constitución, xurouna e volveuna abolir, en fin... de herdanza deixou tres carlistadas. Nin con esas os liberais españois se decataron de que non habería ilustración sen rachar coa monarquía católica; como na actualidade non haberá democracia profunda  sen romper coa monarquía herdada de Franco.

Coñecíao moi ben Napoleón, aínda que non creo que lle dedicase moito tempo: “... en su furor, procura en vano apretar con las manos su cetro; el día menos pensado se le ha de resbalar como una anguila. Los ingleses conecerán alguna vez que han cometido una gran falta nacional restaurándolo en el trono”. (Memorias de Napoleón, Desván de Hanta, 2016.

Fernando conspirou dende cativo contra o pai e contra o seu superministro  Godoy. Nunha ocasión foi descuberto pero pouco importou, denunciou todos os conspiradores e pediulles perdón aos pais. Aproveitou a rebelión contra Godoy (Motín de Aranjuez), para provocar a abdicación paterna e apañar a coroa ansiada. O vello rei Carlos exiliouse en Bayonne, baixo a protección de Napoleón;  alá foi el tamén para que o emperador lle asegurase a coroa; cousa que non conseguiu. Tras a derrota de Napoleón, regresou, conspirou para abolir a Constitución de Cádiz e restaurou o absolutismo. Cobregueou como anguía durante o Trienio Liberal e restaurou o Antigo Réxime, impedindo a modernización das estruturas políticas; di Napoleón nas súas memorias escritas en  Santa Helena: “Esta nación, cuya historia se reduce a la de su fanatismo y su avaricia, era bien poco temible cara a cara...”.

Aquela Bayonne non debeu ser  moi do gusto de Fernando, aínda que residiu case todo o tempo do reinado de Xosé I Bonaparte en Valençay; non sabemos se por intervención directa ou dalgún persoeiro disposto a cumprir coa máxima de “Así se las ponían a Fernando VII”,  en 1815 retoponimizouse a pobre Bayona de Tajuña, unha vila de veraneo ao sur de Madrid á  que acudía o rei a tomar as augas para que o ignominioso nome non lle lembrase as vexacións sufridas na cidade francesa. Ao marqués de Torrehermosa ocorréuselle tirar da historia e recuperar a denominación romana de Titulcia, que é como se chama hoxe a vila. Menos mal que ao “rei desexado” non se lle ocorreu vir tomar os baños á  nosa Baiona senón xa tiñamos outro topónimo na colección.

A fraseoloxía, as frases feitas, son unha riqueza para calquera lingua e unha síntese da psicoloxía popular. Seica o “rei felón” era un grande afeccionado ao billar, case tanto como torpe no seu xogo; como ninguén se atrevía a gañarlle, os contrincantes procuraban deixarlle as bolas en liña para que el puidese facer as súas carambolas; seica nin así. Din que a Franco, o pescantín, enchíanlle o Ulla de salmóns.

Outros colocadores de bolas foron os que mudaron o nome de Isla de León polo de Isla de San Fernando. Os deputados reunidos no daquela chamado Teatro Cómico da cidade gaditana decidiron cambiarlle o apelativo á illa e homenaxear así  a Fernando VII. Despois aprobaron a constitución de 1812, “A Pepa”, e quedaron mirando para ela cando o rei loado a aboliu.  

A xente séguelle a dicir, La Isla.

Sábado, 10 de febreiro de 2018