 |
| Xosé María Calviño Mariño (Fundación Otero-CCG) |
Hai unha
imaxe icónica no camiñar do galeguismo, tamén por tratarse dun momento
convulso. Nas escadas de S. Vicente do Pino, en Monforte, un grupo de asistentes
á IV asemblea das Irmandades posa con conciencia de posteridade. Era febreiro
de 1922. Entre os retratados, seis persoeiros aos que se lles dedicou o día das
letras e algún que o ten ben merecido.
Sobre as
persoas retratadas hai diversas identificacións. Atendendo á opinión de amigos expertos,
e aínda que cunha dúbida, coidamos que se trata dos que anotamos ao pé da primeira
imaxe. Hai outra foto, máis espontánea, no mesmo día e lugar, da que tamén achegamos
identificacións. Na da escada, o primeiro pola dereita da foto na derradeira
fila, e, na que están de pé, o terceiro pola dereita é Xosé María Calviño
Mariño.
1ª fila: Castelao, Arturo Noguerol, Losada Diéguez e, máis afastado, coa boquilla na man, Antonio Sánchez González; 2ª: Á. Casal ou Peña Novo?, A. Villar Ponte, Blanco Torres, Otero e Vázquez Monxardín; 3ª fila: Manuel Antonio, Lustres Rivas, R. Villar Ponte e Xosé María Calviño Mariño. F: Fundación Otero
 |
O terceiro pola esquerda da foto é Xosé María
Calviño Mariño, na compaña, a comezar pola dereita: Losada, Otero, R. Villar
Ponte, Blanco Torres, Manuel Antonio, A. Villar Ponte, Castelao, Casal ou Peña
Novo?, Antonio Sánchez e Monxardín. O
que está no centro da imaxe, en plena reviravolta, coidamos que é o xornalista
Lustres Rivas. Foto: F. Penzol.
Seguimos as
achegas biográficas de M. Igrexas e Arias Chachero. Calviño (1892-1971) naceu en
Figueroa (Cerdedo) e faleceu no Carballiño. Con pouco máis de 17 anos marchou
á Arxentina. A curta aventura americana serviulle para aprender oficio e
experiencia sindical. Retornado, estableceuse na Coruña e traballou no H.
Palace, segundo el mesmo, “en tres distintas etapas y en largas temporadas”. Rematadas
as obrigas laborais, íase, di, “a mi peña del Kiosko Alfonso” presidida por Rof
Codina con Vilar Ponte, Cebreiro e outros.
A reunión
monfortina rematou en ruptura. Por unha banda, a Irmandade coruñesa, con Peña
Novo como referente; pola outra, a I. Nazonalista que comandaba Risco. Ao ano
seguinte celebrouse a V asemblea Nazonalista. Nela encétase un achegamento ao
proletariado, acordando estudar “no prazo máximo de
tres meses o xeito millor para a creación da Confederación do Traballo Galego”[1]. Nesa resolución tivo
moito que ver o camareiro Calviño, activo no movemento sindical e orador en
representación do seu sector no gran mitin convocado pola Federación Local
Obreira tras as folgas e mobilizacións[2] contra a guerra de
Marrocos e a condena a pena de morte dun cabo coruñés. Un mes despois, Primo de
Rivera daba o golpe de estado.
Esta
querenza libertaria e radical no social mantívoa sempre o Calviño. En maio de
1932 escríbelle ao seu amigo “Ramonciño” Otero Pedrayo: “A contestación á
Constitución lla vai dar, pra tristura e ruína de todos, a C.N.D.T., que é onde
se atopan os homes” e, anos máis tarde, xa no 44, dille: “Pra min, ti, encarnas
o honor, a nobreza e as libertades de Galiza. Nada digo da xusticia social,
pois ista s-aproxima en alas do comunismo...”. Noutra carta do 47, preocupado
pola viaxe do Ramonciño a América, dille:
Xa sabes que son pouco
crente, pero encarézoche d´ende Galiza que lle teñades unha misa a os que
cobardamente foron asesinados por querer a liberación da Terra. Por aqueles que
non volveremos a ver máis. A eles debémoslle todo; e prepararnos pra honralos
cando a hora chegue, que chegará... TERRA A NOSA!.
Pasaran
vinte e un anos da foto de Monforte; dos 13 retratados, a catro chimpáronos as
balas dos sublevados: Quintanilla, Casal, B. Torres e Lustres Rivas. Losada
falecera en 1929, M. Antonio en 1930 e A. Vilar Ponte en 1935; Castelao no
exilio. Ficaba Peña Novo, anulado como Calviño, e a “bandeira ergueita” que
mantiña Otero que “Queiras ou non queiras, o patriarca eres TI”.
A familia
de Calviño debía ter algunha caste de parentesco co popular abade agrarista,
Basilio Álvarez, quen oficiou a súa voda. Tras a cerimonia, o crego pronunciou
“una sentida plática en gallego”[3]. Risco foi o padriño. Otero
Pedrayo e “Froro” Cuevillas asinaron como testemuñas.
En 1927,
aos 35 anos, Calviño chega a Lalín como carteiro urbano, dende onde se sumará
por telegrama á homenaxe que lle argallaron a Otero en Ourense en 1930[4]. Di Calviño:
Galiza, a Galiza ceibe que
todos cobizamos pra incorporala ás grandes democracias d´Europa, atoparase hoxe
ahí á veira d´ise home estraordinariamente bo é xeneroso capaz de ser na nosa
terra en política un De Valera, en poesía un Tagore e en amor e sacrificio por
Galiza, un Gandhi ou un alcalde de Coor.
Refírese
Calviño a Terence MacSwiney, membro do Sinn Féin, elixido alcalde de Cork, en
1920, en plena guerra de independencia; encarcerado por sedición, faleceu tras
74 días de folga de fame que situaron o conflito irlandés na primeira plana dos
xornais Pode interpretarse esta escolla de persoeiros de renome internacional
como unha apurada síntese ideolóxica do
pensamento de Calviño na altura.
Tamén foi
punido polos sublevados. En carta a Ben
Cho Shey dille : “e a suspensión no 36, que durou algúns anos”. Cando se puido
reincorporar a Correos, en 1940, destinárono a Vigo e pronto lle concederon o
traslado ao Carballiño, onde se xubilou.
Da
correspondencia de Calviño que puidemos consultar, despréndese a súa relación
con moitos dos persoeiros da cultura galega. As referencias a Risco, Blanco
Amor, Basilio Álvarez, Sofía Casanova, Cuevillas... son constantes, algunhas
pouco agradábeis para os citados. En especial chama a atención a frecuente correspondencia con Virxinia
Pereira, a viúva de Castelao.
En Arcos do
Carballiño faleceu aos 79 anos. No “mes de defuntiños”, escribiría Calviño de
ter que facer a súa propia necrolóxica.
Publicado no suplemento Coñecer de Nós-Diario,
15/5/2021
Ningún comentario:
Publicar un comentario