Ribadavia e O Carballiño: a apoteose de Calvo Sotelo (III)

 

Calvo Sotelo e Julio Rodríguez Soto no Carballiño en 1919 (M.A. Fernández, 1992)

    A excursión monárquica entrou, a media mañá do 4 de setembro de 1930, na provincia ourensá. A idea era visitar, contra o mediodía, Ribadavia e achegarse ao Carballiño á tardiña. Para o día seguinte, venres, programaran un mitin na capital e acercarse a Celanova polo serán.

    En Melón, entre o xentío apostado nas beirarrúas e os coches que se aproximaran dende a capital, armouse unha boa barafunda. Fixeron un alto para saudar futuros votantes e amigos e degustar un “champán de honor” na poderosa casa dos Cendón Rey. Unha das súas integrantes casara, había anos, co entusiasta tradicionalista Marcial Ginzo Soto (1885-1974), avogado e xornalista que dirixira o semanario El Radical (1910-1013) e La Región (1915-1926), e había ben pouco que fundara o xornal calvosotelista Galicia (1930-1937).

    Aos que chegaban de Mondariz, entre os que viña o home forte do calvosostelismo na provincia, Arturo Salgado Biempica, sumáronse outros “umenistas”, como Emilio Gómez Arias (?-1949), adegueiro e secretario do xulgado de Bande, xefe “upetista” en Ribadavia; Matías Bobillo Bobillo (?-1972), macedao, avogado e despois maxistrado que precedera a Ginzo Soto na alcaldía de Ourense; Julio Rodríguez Soto (1880-1931), masidao de nacenza, alcalde deste concello e presidente da deputación, ex delegado de petróleos con despacho de avogado no Carballiño e xefe “upetista” no partido xudicial; ou o ex presidente da cámara provincial, deputado e senador, José Sabucedo Morales (1881-1937).

Público saíndo do mitín da UMN
en Ribadavia (El Ideal Gallego)

    Ás doce estaban de novo en camiño. Media hora despois, en presenza de “simpáticas señoritas”, no Club Artístico de Ribadavia, o avogado e ex alcalde (1923-1926) Manuel Meruéndano Pardo dedícalles unhas palabras de benvida; ao remate das mesmas comezou o xantar no engalanado Cine España. Presidía o salón o retrato do ditador franqueado pola bandeira galega e a de España. Segundo El Ideal Gallego acudiron preto de 300 persoas e, nos brindes, abríronse as portas para que accedesen os que agardaban fóra. Como non podía ser menos, a mesmísima “La Lira” amenizou o banquete. Segundo El Pueblo Gallego foi un fracaso disimulado tanto pola bicoca do prezo do xantar como polos que chegaran do Carballiño, Cartelle, Maside e Arnoia; pois de Ribadavia só acudiron 27 persoas contadas.

    Tomaron a palabra Gómez Arias, para a ofrenda do banquete, e os foráneos Meirás (despois sería postulado por Calvo para deputado polo distrito) Medina Togores e Fuentes Pila. Pecharon Primo, que agradou en especial ás “señoritas” que rebordaban os palcos, e Calvo, que falou en mangas de camisa, aínda que, dixo, sen virar a chaqueta  que, a tiña ben pendurada da cadeira.

    O reparto dunha folla crítica co ex ministro de Facenda e dun manifesto asinado por intelectuais ourensáns molestaron aos monárquicos que se referiron a “esos cuantos desgraciados”, pobres de espírito, “esos del pito”, e aos que non entenden que Galicia sempre foi “baluarte de la grandeza e independencia de España”.

    Segundo La Región e El Ideal Gallego (5/9/1930), se o recibimento en Ribadavia foi un éxito, no Carballiño foi apoteótico. Centos de persoas flanqueaban o traxecto que leva dende a ponte de Toscaña ata o centro da vila. Ao pé do balneario, entre a cativada escolar que o agasallaba con flores, baixou do automóbil o ex ministro; catro bandas de música e unha de gaitas amenizaron o paseo; foguetes a esgalla, vivas e entusiastas aplausos; ata lle guindaban flores dende os balcóns. Robustos mozos do Irixo erguían unha enorme pancarta en apoio á continuidade da liña férrea Ourense-Santiago, outras engalanaban automóbiles de Maside e Punxín.

    O mitin íase celebrar no Pavillón Neira, mais, ante o formigueiro de xente, optaron por facelo na Praza e que os oradores (Calvo e Primo) falasen dende o balcón da casa do apoderado do Banco Pastor, Alejandro Iglesias Domínguez. Calvo aproveitou para anunciar que concorrería ás futuras eleccións polo distrito.

Jesús Pérez Cabo, presidu o Centro Galego da Habana
(Eco de Galicia)

    Ás dez da noite, organizado polo Sporting Club e con 250 cubertos, celebrouse o banquete amenizado polo Orfeón de Maside e a banda do Carballiño. Na sobremesa falaron Rodríguez Soto, Rodríguez Oleiros e Jesús Pérez Cabo, interventor do Centro Galego da Habana, entidade que poucos meses despois presidiría. Remataron Medina, Primo e Calvo.

    O éxito era incontestábel, mais O Carballiño tamén se resistía. Tran pronto se soubo do inicio da xira, ordenouse a retirada do salón de plenos tanto do retrato do ditador como o de Calvo; era alcalde José Rodríguez Rey, pero o conservador Maximino Prada Pérez inspirábao. Por máis, no balcón da casa do primeiro edil pendurouse unha pancarta que os “upetistas” consideraban ofensiva e pediron que se retirase; como non se fixo, houbo palabras fortes, uns cantos lapotes e algún que outro fungueirazo; a pancarta desapareceu.

    Tras o mitin, uns mozotes chanceábanse dos ministros e disfrazaron un pobre vello coas galas propias das autoridades, mentres armaban unha comparsa con chifres e subiotes. Interveu a Garda Civil para desfacer a entroidada, como antes fixera para deter “uns de Ourense”, encabezados por Álvaro das Casas, que andaban a repartir o mesmo  manifesto que se distribuíra en Ribadavia. Tras unhas cantas labazadas e algunha  que outra bastonada, pouco despois deixáronos en liberdade.

            Publicado no suplemento "Coñecer" de Nós Diario 4/6/2022

*As dúas  entregas anteriores desta serie pódense consultar en 

https://pedogalinheiro.blogspot.com/2022/03/entre-farsa-e-traxedia-tournee-galega.html

e

https://pedogalinheiro.blogspot.com/2022/05/preparativos-da-tourne-ourensa-de-calvo.html