Manobra envolvente sobre á Coruña (5)

 

    Mentres Calvo Sotelo iniciaba a súa particular “tournée” polo centro da provincia coruñesa; Primo e Guadalhorce fixérono polo norte da de Lugo. O obxectivo, amosar a fortaleza da conxunción dereitista antes de chegar á Coruña e consolidala nas visitas a Ourense e Lugo. Calvo iniciou a xira o 26 de agosto de 1930; pasou por Santiago, sen deterse, camiño de Noia e percorreu durante dous días o distrito. Tíñalle lei á circunscrición pola que se presentara a deputado, aínda que con fracaso, en 1918.

    Aínda que o ex ministro non quixo recibimento publico, coa desculpa de ser unha  visita privada, entrevistouse cun gran número de comisionados e de mariñeiros “que tanto o admiran”, segundo El Ideal.... O avogado, Blas Agra Cadarso (1891-1956), secretario xudicial e xerente do curtidoiro da Chaínza (Obre), acolleuno na súa casa noiesa. Ao día seguinte, festa do Carme, achegouse ata a Pobra do Caramiñal, acompañado do seu hóspede, de Arturo García Rudiño (1877-1966) e de Ramón Mariño Neu, médico e alcalde de Noia durante a ditadura. Se Agra era o xefe dereitista no distrito; en Noia, dende o casino e  a secretaría do concello, exercía tal función García Rudiño.

A vella curtidoría da Chaínza en Obre (Noia)

    Na Pobra visitaron o duque consorte de Sevilla, Francisco de Paula de Borbón y de la Torre, que alí veraneaba e mesmo recoñeceran como fillo adoptivo. Este militarote chegou a tenente xeneral, conspirou na “sanjurjada” e foi vogal do Tribunal Especial para a Represión da Masonería e do Comunismo; remataría afastado do exército por corrupción, aínda que, segundo nos informa Paul Preston, o castigo debeuse ás súas manifestas actividades “juanistas”. Visitaron despois a “Ribeiriña”, finca  do abastado armador e conserveiro Andrés Díaz de Rábago y Aguiar, que será pouco despois un dos activos da CEDA. Tras a xentil visita trasladáronse a Boiro para saudar o médico cirurxián e conflitivo persoeiro Benigno López.

Ramón Mariño Neu
 alcalde con Primo 1924-1929

    Ao día seguinte visitou o Son, onde o recibiu “un xentío”. A mediodía acudiu a Ribeira acompañado polos automóbiles dos membros do comité provincial da UMN cos que se reuniu pola tarde. Tras recibir, na casa do concello, diversas comisións, almorzou no domicilio de Andrés del Río, que xa fora o seu acompañante durante a triunfal estadía nas terras do Barbanza, na mesma altura agostada, pero de 1924 (El Ideal... 28/8/1924). Daquela como un César, o flamante “cerebro” da ditadura,  camiñara sobre rúas alfombradas de pétalos e plantas recendentes, seguido polos ilustres apelidos citados.

    Pola contra, nesta ocasión, segundo El Compostelano (28/8/1930), circulou por Noia e distrito unha folla que lle afeaba o incumprimento na rebaixa dos impostos de consumos e contribucións, recrimináballe a censura a funcionarios co seu “Estatuto Municipal” e reprendíao polos seus discursos anticaciquís de falabarato, tan falsos como a promesa do ferrocarril a Santiago. En fin, que ningún beneficio trouxeran para o distrito os seis anos de ditadura. O percorrido barbanzán de Calvo rematou na casa boirense de Gómez Gororda, que convidou a “pastas, champaña e cigarros”. Antes visitara, en Palmeira, o arcipreste José Hermo García. O crego acadara sona tanto por encabezar un “acto de desagravio” para rexeitar o establecemento dunha comunidade protestante en  Cabo de Cruz como por que alguén lle “limpara”, da propia casa reitoral ,unha fortuna.

    A Ribadeo chegaran Primo e Guadalhorce e ata alí se acercou Calvo para, de paso,  visitar a súa avoa Manuela Lafuente Rogina, que na altura residía na vila na que nacera. O avó materno de Calvo, Joaquín Sotelo Valledor, era natural de Viveiro, dende onde se achegou unha nutrida comisión encabezada polo ex deputado José Soto Reguera (1881-1953), adscrito á UP, que o “decretou” presidente do Ateneo de Madrid.

    A xornada ribadense rematou cunha selecta cea, na que, ademais de triunviros e acompañantes, participaron o propio Soto Reguera e o avogado lucense José Gayoso Castro (1883-1946), que dirixira El Progreso e gozaría de longa carreira política no franquismo. Asistiron tamén o delegado do Banco Pastor e representante dos editores de El Ideal... José María Taboada Lago, que se convertería nun activista profesional do propagandismo católico e máximo dirixente da “Quinta Columna” en Madrid; os tenentes coroneis Antonio Villamil e José Martínez Pardo; o avogado e xuíz municipal, sobriño dos Moreno, os indianos, Pedro Martínez Moreno; o párroco de Ribadeo, durante 54 anos, Enrique López Galuá, inspirador, tras o golpe do 18 de xullo, de depuracións varias e autor dunha delirante recolleita de visións proféticas sobre a futura grandeza de España; o farmacéutico Francisco Díaz Braña; o indiano, madeireiro, e alcalde de Ribadeo na ditadura, José Acevedo Martínez; así como o presidente do Ateneo ribadense, Félix Fernández.

    Camiño de Ribadeo, para atoparse cos outros lideres “umenistas”, Calvo Sotelo detivose en Ortigueira, na casa de Dámaso Calvo Moreiras. Regresaría, ao pouco, xa na compaña dos dirixentes dereitistas para iniciar, en propiedade, a campaña de mitins.

Publicado en Nós-diario 27/11/2022