 |
| J. W. Waterhouse Eco e Narciso (1903) The Walker Art Gallery, Liverpool. |
Hai uns
días ollando unha coñecida serie televisiva sobre a familia real británica,
souben que o anel que porta, no maimiño, o príncipe de Gales ten gravado un
cisne. De súpeto, abrollaron no meu maxín Segundo García, o cisne de Vilamorta,
e as primeiras páxinas do romance pardobazaniano.
O que
andando o relato coñeceremos como protagonista, achegábase á vila pola estrada
de Ribadavia, entre lusco e fusco, bandeando unha recia bengala, deixando ás
costas un mesto souto, á esquerda un piñeiral, á dereita unha igrexa achaparrada de “mísero
campanario”, e mirando de fronte as “primeiras casuchas” da “villita”. De
socato, detense, revírase cara ao atrio,
olla as súas altas tapias, bota uns pasos a ceacú, ergue os brazos e pon as
mans coma un funil para escoitar o reverberar da súa propia voz. Esta rebotou
“honda e inarticulada, misteriosamente sonora y grave (...) dilatando la última
silaba”.
Recorre
a autora á mitoloxía para darnos nuns trazos a esencia do protagonista. De
cisne disfrazábase Zeus para fascinar, ou mellor enganar, os obxectos do seu
desexo; así engaiolou a Leda, e dese amor traizoeiro naceu Helena, a de Troia.
Da boca de Eco, aquela ninfa da montaña, saían as verbas máis fermosas xamais
nomeadas; ata as máis ordinarias soaban pracenteiras ao ela dicilas. Zeus non
tardou en tirarlle do xenio a Hera cos seus coqueteos, e a pobre ninfa, como lle acontece sempre ao máis
feble, recibiu o castigo da deusa. Furtoulle a voz e obrigouna a repetir a última
palabra que dixera a persoa coa que falaba; impedíndolle así encetar calquera
conversa. Non lle quedou outra que apartarse do mundo humano. Tamén Segundo,
non porque o castigue a implacábel man divina, senón pola súa mísera soberbia
de Narciso, pretende afastarse das xentes da “villita” ás que despreza. O
imitador de Becquer pregúntalle ás altas tapias: “¿Quien soy yo?”; estas
retrúcanlle: “Soy yoooo!”.
 |
| Nicolas Poussin Eco e Narciso (1629-1630). Museo do Louvre, París. |
Atendendo
peticións duns ou doutros, Némese, a deusa da xustiza equilibrada e da
solidariedade, a que castigaba os soberbios, maldiciu a Narciso para que este se
namorase da súa propia imaxe reflectida na auga, incapaz de afastarse da súa
propia imaxe ata que rematou afogándose no
río, ou na lagoa, segundo as versións, na que
se proxectaba o seu propio corpo.
O
recurso de dona Emilia á mitoloxía é descritivo. Sérvelle de rexouba
retranqueira para presentarnos a Segundo. Mentres este se entretiña nos seu diálogo
coa “ninfa domiciliada no muro” que reverberaba a palabra final das estrofas
becquerianas, aínda que pola precipitación do Cisne devolvíaas remexidas e
inintelixíbeis, achegábanse polo camiño tres “grotescos” personaxes con enormes
sombreiros de feltro e aba ancha. Un turraba dunha mula cargada con “redondo
cuero (...) sin duda de zumo de vid”.
Como os
tres andaban amodo e o camiño era
xabrento, Segundo non se decatou ata que os tivo enriba e comezaron a bisbar
preguntándose que facía aquel home falando só contra a parede de Santa
Margarita, ao mellor unha nostalxia marinedina de dona Emilia.
Pois nós
non somos menos, coidaron, e entre as “oscuras golondrinas” comezaron a
replicarse, estragando a harmonía poética, as palabras brutáns que os bastos
arrieiros guindaban contra as altas tapias eclesiásticas: “Viva o viño do Borde!”
(Ribeiro en termos de dona Emilia), “Viva o viño que dá peito ao home!”. A
ninfa non se opuxo a tal profanación e repetía as bocaladas redondas con tanta
fidelidade como as estrofas poéticas.
Segundo,
enrabiado, ao decatarse de que aqueles salvaxes se moqueaban do seu sentimental
entretemento, con ganas de partirlle a bengala nas costas, rosmou uns cantos
improperios e, a paso vivo, dirixiuse cara ás primeiras “casuchas” da vila.
Publicado en Badalnovas 12/12/2020
Ningún comentario:
Publicar un comentario