 |
| O meu mulido |
Unha
década despois de dar ao prelo a triloxía do Avieiro, dona Emilia publicaba en La ilustración artística un fermoso artigo
baixo o rótulo de “Vendimias”, no que procuraba, no fondo dos espellos, aquelas
sensacións de cando as avespas se encarnizaban cos acios anunciando o comezo do
balbordo en Las Vides, o seu “locus” literario, que non era outro que o seu
espazo vital entre o final do verán e o outono de recolleitas, a casa de Banga.
Ben
afastada estaba dona Emilia de ter un recordo dos seus días de vendima como
unha vulgar espreitadora de suores alleas, como nos contaba o finado Paquiño de
telégrafos, en tarde luminosa, abeirados na enferruxada varanda do miradoiro do
Ribeiro.
Enceta
a Bazán os seus recordos polas “súas” Mariñas, das que só a “título de refresco”
se podería recomendar o seu viño, que é así “piquette o chacolí”; chirlán,
dirían no Ribeiro; requilante, na parte da montaña do Carballiño. Infórmanos a
condesa de que aquel zume avinagrado facíase con uvas chamadas “feras”, pero non
tanto pola caste, nin polo clima ou a falta de sol para madurar, senón polo mal
facer no coidado das viñas, na escolla da uva, no lagarada e no envasado. De
corrixírense estas eivas, dinos a escritora, poderíanse obter uns viños
similares ás castes inferiores do celebrado Rhin “que en España consumimos como
superiores”.
Mais alí, entre mariñaos, “no hay vendimia propiamente dicha”, pois esta “con su incomparable animación, sus cantares, sus risas, su embriaguez, su regocijo eternamente pagano, pertenece a los dos Riberos, el Ribero de Avia y el Ribero de Miño”, a esa terra “semi italiana”, de socalcos que recollen a cepa, entre barrancas como aquela na que esvarou a Nieves de El cisne, e este dubidou entre deixarse caer abrazado a ela, en traxicómica fantasía romántica, ou seguir polo estreito carreiro da vulgaridade, como así fixo.
 |
| Vindimotas |
Os
traballos, dinos dona Emilia, eran moitos naqueles días atafegados. Había que distribuírlles
o labor a vindimotas e carrexós, que viñan da montaña[1] a alugarse e organizar a
recolleita para que o resultado fose harmónico e proveitoso. A vendima, dinos, aseméllase
a unha gran batalla na que se esixe que o soldado desbalde toda a súa enerxía
nun dispendio de músculos, pero ao que hai que ter ben provisto para que repare
as forzas. Para que a xente estivese disposta e animada era preciso que
atopasen no seu punto, e a punto, unha ancha cunca chea de viño para beber “a
discreción”. Era tan así que, segundo Xaquín
Lourenzo, os que tiñan pouca colleita e estaban xa sen viño ao chegar a
vendima, facían unha escolla das uvas máis maduras para vendimalas e ter viño
novo cando chegase o apuro do traballo[2]. Mentres a vendima duraba, ningún colleiteiro lle puña couto, segundo dona
Emilia, “ni a la golosina de las mozas que pican el racimo, ni a la sed de los
gañanes”.
 |
| Un bocoi coroado por un culeiro |
Mentres
as vindimotas manexaban a coitela rebandando cangallos e guindando os acios nos
gueipos, a cativada apañaba nos bagos soltos e achegaba os cestos ata o culeiro
ata acugulalo para que os carrexóns, ben axeitado o mulido, botasen ao lombo os
cen quilos, e tira para arriba coas costas enchoupadas polo zume gorentoso, desexando
a a unha pousa no camiño da bodega ou da tinalla encastada no carro de vacas
que os carreteiros afalaban coa mestría dos da montaña. E así unha vez tras
outra e un día tras outro. Dende hai anos acompáñame un mulido que sempre
interpretei como símbolo de escravitude ou cando menos de traballo esgotador e
de escasa rendibilidade.
Na
bodega, os pisóns facían o seu labor entre rexoubas. Dona Emilia resístese a
describir a escena en detalle pois coñecía “damas” que por tela presenciado non
volveron probar o viño sen deterse en considerar que a fermentación é un dos
milagres da natureza que permite eliminar o sucio e o impuro.
Chegada
a noite, na vez de entregarse ao sono congréganse, vindimotas e carrexóns, na
porta da bodega ou no patio da casona e repenica a pandeireta, resoan as
cunchas e bátense as “postizas” mentres se puntean ribeirás e segundo insinúan
os mal pensados “al retorno de la labor, todavía se rinden mas sacrificios a Eros
que a Baco”.
Aínda que non acostuman incluírse nas listaxes de fondas e banquetes os “crus” galegos, di dona Emilia, son “amabilísimos” e pódense consumir na vez “de los famosos y caros Sauternes y Chably (sic)”. Non sabe se é por paixón polo que gaba o viño ribeirán, pero do que non ten dúbida é de que a comarca de onde sae poderá ter similares, pero nunca superiores en beleza.
 |
| Pisona |
Relata tamén a condesa como o “arriero comprador”, en termos máis aquelados o “corredor” ou o “marchante”, probaba o calidade do viño, e desmentía calquera sospeitosa palidez, estendéndoo sobre a branca manga da camisa. Dende o fondo do meu espello lembro o ritual anual de acompañar a meu pai a encher o seu pipotiño de viño, en Moldes, na bodega dun vello compañeiro de “servicio”. Tras os saúdos pertinentes e as preguntas adecuadas sobre saúde e familia, entrábase na escura sancta sanctorum. O señor Miguel, sen apuro algún, pillaba unha cunca de louza branca, de pedra dicíaselle, abría a billa, enchíaa por menos da metade, facía bailar o viño como unha buxaina, acercáballo a meu pai e preguntáballe, que, dá a cara ou non dá a cara?
 |
| Bodega ribeirá |
Magnífica descrición da recolla e vendima do Ribeiro guiado pola señora Emilia, querido Carlos.
ResponderEliminar