 |
| Casa dos Quiroga no Carballiño a principios do XIX |
José
Quiroga Pérez de Deza faleceu na casa familiar da Praza Maior do Carballiño, en
novembro de 1912, na casa á que eu un día acudín con falsas dores molares.
Imaxino
o descenso do cadaleito, a expectación da multitude e a disputa entre as
autoridades por un lugar destacado, en
agarda da condución do cadáver ata o cemiterio de Banga, a uns cinco
quilómetros, para presidir o panteón familiar,empoleirado no curuto do mesmo e enfrontado
á fachada da igrexa de santa Baia. Unha delimitación de poderes semellante á
que quixeron sinalar no Carballiño ao confrontar a súa casona coa do concello,
cunha soa planta e situada no máis baixo dos socalcos da praza maior, e que
recorda a posición de altura da casa de Banga dominando os socalcos de vide.
O
finado mereceu entusiastas gabanzas nas páxinas do ABC, diario conservador,
militarista e monárquico por excelencia:
En su casa de Carballino (Orense) ha fallecido el Sr. José Fernando Quiroga
y Pérez de Deza, conde de Pardo Bazán.
Era el finado un perfectísimo caballero que residía la mayor parte de su
tiempo en sus posesiones de La Coruña, principalmente en su magnífico castillo
de Santa Cruz, a unos 20 km. de la citada capital gallega. Amigo leal,
protector de los menesterosos, católico fervoroso, patriota entusiasta y
admirador de las virtudes de nuestro Ejército, era don José Quiroga un hidalgo
completo a la antigua usanza española.
Cuando la campaña de 1909 fue a Melilla para estar cerca de su hijo D.
Jaime que había sentado plaza como voluntario, y en los hospitales y
campamentos de la plaza africana prodigó socorros y consuelos a los soldados
heridos y enfermos, y compartió con los sanos su espíritu animoso. En constante
movimiento, a pesar de su avanzada edad, acudió siempre en los días tristes
para España de aquel verano, adonde hubiese de enjugar una lagrima o aliviar un
dolor.
En toda la hermosa región gallega, y especialmente en las provincias de
Orense y la Coruña, donde era hasta en las pequeñas aldeas, querido y
respetado, causará su fallecimiento profunda pena. D. José Quiroga era
maestrante de Ronda[1] y
licenciado en Derecho. Descanse en paz el finado, y reciba nuestro sentido
pésame si viuda hijos, hermano D. Eduardo e hijo político, D. José Cavalcanti,
y demás distinguida familia.[2]
 |
| Panteón dos Quiroga en Banga |
Aínda
que o xornal fai referencia a “su avanzada edad”, nos criterios actuais non
sería tanta pois tiña 64 anos. Nacera en 1848. Merece a pena, coido, resaltar
que a necrolóxica non cita a viúva polo seu nome, aínda que vivisen separados
dende había máis de tres décadas, viúva era, e gardou rigoroso loito durante un
ano, aínda que si se cita o título que don José tiña por consorte. O matrimonio
tivo tres fillos que non tiveron descendencia, o que explica que nos meus
tempos mozos a herdeira fose a tal “doña Amparito”, neta do don Eduardo
amentado na recensión funeraria, sobriña-neta do defunto e filla de Jorge Quiroga,
coidamos que primeiro propietario con este apelido do “Gran Balneario” do
Carballiño. Na necrolóxica cítase o xenro do finado, o militar e militarista
José Cavalcanti de Alburquerque Padierna de Villapadierna[3].
 |
| Casa dos Quiroga en Banga |
José
Quiroga Pérez de Deza nacera na casa de Banga, pendurada sobre socalcos de vide
e ollando o serpear do Avia e do río do Barón, no fondo dos cavorcos e coas
costas envolvidas polo Arenteiro. Dona Emilia, na súa querenza por rebautizar
os seus territorios literarios e persoais, referíase á esta casa como “o balcón
do Ribeiro”, coido que esa denominación pódese facer extensíbel a toda a
parroquia e non só ao fogar de nacenza do seu esposo. Tivo, como xa indicamos,
a enxeñosa e eufónica ocorrencia de denominar as augas que arrodeaban os “seus”
curutos ribeiráns de Banga e Cabanelas, como Avieiro, unha mestura que resulta
tan agradábel e sonora como outros topónimos das parroquias carballiñesas,
ademais das xa nomeadas Banga e Cabanelas, ou do propio Carballiño: Arcos, O
Barón, Lobás, Longoseiros, Madarnás, Mesego, Mudelos, Partovia, A Piteira, A
Ponte Veiga, Sagra, Señorín e Seoane de Arcos.
Banga
é hoxe unha parroquia con menos dun cento de veciños, como a miña natal Val do
Carrio. Así retornamos ás miñas orixes dezás pois o tal don José Quiroga levaba
por segundo apelido Pérez co aristocrático engadido“de Deza”, e con el acollía
as abastadas posesións que herdou da súa nai María Asunción Pérez (de Deza) e
Pinal, entre
elas a mencionada casa de Banga e mais a de Cabanelas, así como a
casa grande de Campeliños, en Corneda, no Irixo, ou a casa grande de Quintela,
en Catasós, no concello de Lalín, arrodeada dunha inmensa fraga, declarada na
actualidade monumento natural, que abrangue uns 50.000 m2 inzados de
excepcionais carballos e castiñeiros, pero tamén nogueiras, bidueiros e
amieiros ou ameneiros, e ata un piñeiro manso; todos esculcando o sol durante
séculos. A fraga, souto ou carballeira era coñecida como de Quintela ou dos
Quiroga, aínda que hoxe lle din de Catasós, non sen certa razón pois hai outras
fragas e soutos lindeiros coa protexida, acoiteladas por estradas excesivas e ameazadas
pola irracional lóxica das grandes empresas depredadoras. A fraga dos Quiroga
non se aproveitaba para a castaña, senón para as trabes dos pazos e casas
grandes, polo que non se podaban e tiraban cara ao ceo. Aínda así no souto atópanse
moitas variedades de castaña, a de cedo ou temperá, que por setembro regaña, a
negral, a pelada, a patacuda, a oura ou
dourada, a abadá ou abadesa, a rosario, a rañuda, a mazaíña… lembranzas dun
tempo no que a castaña era a base alimentaria da culinaria fidalga e camponesa
en ausencia ou desprezo da pataca, alimento propio de animais.
 |
| Casa dos Quiroga en Quintela (Catasós, Lalín) |
[1]A Real Maestranza da Cabalaria
de Ronda, con sede nesta cidade da provincia de Málaga, era unha sociedade de
cabaleiros para formarse no exercicio da equitación.
[3]Nacera en Cuba no seo
dunha familia de orixe italiana recastada no Brasil. Guerreou na illa caribeña
ata a derrota final; dirixiu accións militares en Marrocos onde acadou o
xeneralato; conspirou para dar o golpe de estado que encabezou Primo de Rivera
e formou parte do Directorio Militar; foi capitán xeneral de Andalucía e
conspirou contra a II República xunto a Sanjurjo. En 1936 o seu, parece que
conxénito, espírito conspirador, levouno a encabezar a sublevación militar en
Galicia. Emparentou cos Quiroga ao casar con María de las Nieves, a filla da
condesa e de Pepiño; voda sonada, pola atención que lle prestou a prensa.
Ningún comentario:
Publicar un comentario