A
Guillermo
Mondariz
segue a conservar o seu encanto. Perdeu, é evidente, aquel feitizo, aquel
“charmé” romántico da obra humana devorada polas lapas oudo proxecto fracasado,
do feito inacabado. Estragado o seu engado espiritual, loce agora no seu
esplendor material que tanto gusta nunha sociedade prendida pola aparencia
repetitiva da imaxe, na que o “hixienismo” decimonónico, que empurrou a grande obra
dos Peinador e trouxo,con asiduidade, a condesa de Pardo Bazán ata Mondariz, ficou
substituído polo “esteticismo físico” das aparencias posmodernas. Hoxe xa non
se beben as augas para coutar ou mitigar as doenzas dixestivas senón que se
empregan para somerxer os corpos en permanentes lavativas na procura da do
corpo magro que se foi. Dona Emilia pouco tiña de romántica, polo que de seguro
lle agradaría volver ao Mondariz real, ao actual.
Pretendo
encetar unha serie de breves artigos relacionados co Mondariz e dona Emilia
para ofrecerllos ao meu amigo Guillermo no seu impenitente labor de manter
ergueita a nosa lingua, que dona Emilia non tiña en moita consideración, e a
nosa nación, que a Pardo Bazán non entendía, formada como estaba nese
xacobinismo francés que a monarquía borbónica tan ben asumiu.
A primeira visita da condesa
a Mondariz entendemos que foi en 1887, ou cando menos así se desprende da nota
manuscrita que ela mesma incorporou ao “Álbum de Honor” do balneario e reproducida
no “Suplemento” nº 43 de “La temporada” correspondente ao 20/7/1921 que se pode
consultar en hemerotecadigital.bne.es.
“La
temporada” foi un dominical gratuíto que publicaba o balneario durante a
tempada de verán, uns 17 por ano, e que comezou a publicarse parece arredor de 1879, pouco despois de recoñecérense
como de utilidade pública as augas do balneario (1873), e mantívose, cando
menos, ata 1931 segundo os exemplares que se poden consultar en galiciana.bibliotecadegalicia.xunta.es/.
O “Suplemento” era unha revista mensual ilustrada que se publicou entre 1915 e
1922, durante 46 números, como un excelente complemento a “La temporada”. Ámbas
trataban asuntos relacionados coa saúde e a hidroloxía, así como coa literatura
e en especial a divulgación do contorno natural, monumental e cultural do
balneario e de Galicia para promover o turismo e “facer patria”.
O dominical
estampábase na imprenta do balneario de onde saían tamén as célebres etiquetas
das botellas de auga. A revista mensual imprentábase en Madrid e excedía con
moito a simple concepción dun folleto propagandístico para se converter, tanto
pola calidade de impresión e as colaboracións como polo galeguismo que
impulsaba os seus promotores, nunha das grandes revistas galegas do momento. A
dúas columnas, papel couché e capa a varias tintas, distribuíase gratuitamente
entre os clientes do balneario.
No número
ao que nos referimos realízase unha rendida homenaxe, asinada por Miguel
Martínez de la Riva, dende a revista “que con el nombre de Mondariz hace en el
mundo entero una gran propaganda regionalista” á “colosal polígrafa” con motivo
do seu falecemento dous meses antes (12/5/1921), e reprodúcense dúas notas
autógrafas que entendemos se corresponden coa primeira e última estancia de
dona Emilia en Mondariz. Teñen a curiosidade de estar asinadas nun mesmo día e
mes, aínda que, como é lóxico de anos ben distantes.
No primeiro
apuntamento(24/9/1887) escribe a autora de La
madre naturaleza: “Fatigados del recio combate, venimos pedir a la
Naturaleza madre y reparadora que nos dé alivio”. Trinta e un anos despois a
condesa anota da súa man: “En otro tiempo los
extranjeros afluían a Santiago de Compostela, buscando la salud del alma.
Ahora, la misma pintoresca confusión de lenguas, que en las naves dela Catedral
de Mateo y Gelmírez resonaba, puede encontrarse en este Álbum, donde brilla un
reflejo de Europa, entre la sombra verde azul de los pinares gallegos. Acuden
de todas partes, pidiendo al agua maravillosa un poco de vida, un poco de
bienestar, el alivio de los males tenaces e insidiosos”. Era o
vinte e catro de setembro de 1919. “Europa está enferma”, anota un pouco
despois dona Emilia. Decatábase de que ela tamén.
Publicado en Novas do Eixo Atlántico, setembro 2020
Ningún comentario:
Publicar un comentario