 |
| Edificio no que estivo o antigo Casino. Foto, J. Pacheco, c.1900 |
Vilamorta era tan pouca
cousa, tan “villita”, que nin casino tiña. Refírome ao tempo no que dona Emilia
andou polo Avieiro. Nieves, que lle roubou os sentires do Cisne a Leocadia,
compúxose, coa secreta ilusión de velo, como se fose a un “sarao” de palacete e
non a un baile de “poblachón”; case se avergonzou ao vestirse daquela guisa.
No tempo de dona Emilia non
había casino, pero si baile privado. Así que Nieves, a “ministra”, acudiu ao
salón do concello. Atravesou a praza
infestada de viscosa lama, rachada, cada pouco, por escuros regueiros que
conducían os fluídos da feira. Tal como a véspera, cando veu ver os fogos, tivo
que tentar onde poñía os pés para non pisar a xente anicada que enchía os arredores do
consistorio ata o arrinque das escaleiras. O salón agardaba coas paredes de cal
esvaída, as cadeira de pano brillante polo uso e unha araña de latón con
candeas que bolboretaban como luciñas vagaceiras.
Nieves decatouse das
reviradas olladas dos mozos que ocupaban o centro da sala, nunha desequilibrada
mestura entre autóctonos, auguistas, forasteiros e presumidos “orensanos”; e
tamén das olladas envexosas, dos ruxe-ruxe boca-orella, das mozas vilamortás
con exceso de po de arroz, escotes miserentos e longas colas de tea que
rematarían esnacadas tan pronto se puxesen a choutar como se a vida rematase.
Un rememora aquel ímpeto
bailarín nos rostros suorentos da mocidade que fuxía do baile do casino na
procura do frescor da “calle” principal nos días soados (fin de ano, reis)
mentres o frío aterecíanos os que mediamos a rúa, arriba e abaixo, porque non
podiamos entrar no casino, ou non queriamos.
Mais Vilamorta tiña
pretensións. Unha década despois de que dona Emilia imaxinase a Nieves,
inaugurouse con toda solemnidade o casino e dende aquela o baile do día grande
celebrábase tamén “en sus elegantes salones”[1]. Mentres, as rúas animábanse coa banda militar
do rexemento Murcia, 42, que era de Vigo, e os “bailes campestres” coa música
da vila, dirixida polo Sr. Teixido, e coa “charanga”, di o gaceteiro, do
gaiteiro de Ventosela[2].
O tránsito de século foi
soado; ata o punto de que, agás erro do xornal, os días das festas mudaron. Se
o fixeron foi só aquel ano; puido ser polas múltiples actividades. Ademais das
lóxicas funcións relixiosas, nada máis e nada menos que asistidas polas voces
da catedral de Tui, e a feira-exposición anual de gando, unha comparsa de 16
gaiteiros e 8 tamborileiros percorreron as rúas; houbo bailes en tres
sociedades e no café Cuíñas; regatas no Arenteiro e cabalgata ata a Saleta. Vilamorta
medraba. Naquelas festas iluminouse a torre da igrexa, hoxe díselle “vella” pero
daquela non é que fose nova, é que era “novísima”; aínda tardaría un lustro en
se rematar e a campá Castora, doada por Perfectino Vieitez en lembranza da súa
irmá, non soará ata xaneiro de 1906. Aquel ano de comezo de século inaugurouse
a ponte de madeira de Toscaña e a “los pobres se le dieron bonos”, di o xornal[3], sen que saibamos moi ben
para que.
 |
| As lavandeiras, o muiño e a ponte de Toscaña. Foto J. Pacheco, c.1900 |
O espazo arredor do
balneario, coa presa do Arenteiro, o muíño de Toscaña e a nova ponte,
convertíase no espazo de lecer da xente forasteira, parece que con certo
desgusto da indíxena, pois segundo outro xornal o alcalde accidental non tivo
mellor idea que privalos das súas festas máis populares, ás do “Bo Xesús”,
obrigando a banda a que tocase nun “bosque próximo
al establecimiento balneario” na vez de facelo, como sempre, na
praza da constitución. Tal mudanza orixinou unha manifestación de protesta “propinándose a la autoridad una silba fenomenal”[4].
 |
| O oco do oprobio |
Outra asubiada monumental
merecían os que deixaron primeiro deteriorar e despois desmontar o fermoso edificio
onde estivo nun tempo o casino, retratado, na imaxe que acompaña, por José
Pacheco cara a 1900[5]
e que os da miña quinta coñecemos como “ferraxería Soto”, para deixar no sitio o
oco baleiro do oprobio.
Publicado en Badalnovas 14/11/2020
Ningún comentario:
Publicar un comentario