Cando
era un cativo, subía por una estrada, daquela afastada do centro da vila, hoxe
un enxameo de edificios “altinísimos” de vivendas baleiras; pasaba pola beira
dunha tenda de pinturas rotulada “Comercial Orcellón”. Dende o primeiro día metéuseme
o eufónico nome entre os miolos.
Logo
fun coñecendo algo do pouco que se sabe. Que era o termo impreciso para
referirse a un territorio escasamente definido ao redor do actual concello do
Carballiño. Aqueles meus iniciáticos saberes viñan da man do Corcheiro, que un
día nos levou a Castro Cavadoso e defendeu a súa tese de que aquel debía ser o
castelo de Orcellón, na Terra medieval
de Castela. Hai algún tempo que José Luís Sobrado considera que a fortaleza de
Castro Caldelas de Orcellón estaba na Teixeira, en Brués, no concello de
Boborás. Non moi lonxe pois.
Coas
denominacións medievais sempre hai unha incerteza natural. Pasa coa Terra de Turonio, tamén de lindes incertos,
mais ben indefinidos, entre a Paradanta , o Miño e o sur da ría de Vigo. E tamén coa Terra de
Castela que abranguería un espazo difuso, pechado polos contrafortes do Faro, pola serra da Martiñá, delimitado polo río
Viñao e o Avia, por unha banda, e máis polo Barbantiño e o Miño, pola outra, co
Arenteiro correndo polo medio. Entre Oseira e Ribadavia, no medio cadraría O
Carballiño. Ao redor do Arenteiro andaría ese máis pequecho territorio de
Orcellón.
Agora
seica fica sen xente, leo nunha nova de prensa. A comarca actual, como é sabido
sen funcionalidade máis que formal porque as deputacións son cruciais para o
control político dos impostos cidadáns, do Carballiño fórmana oito concellos:
Cea, Piñor, O Irixo, Boborás, Maside Punxín, San Amaro e Beariz, de moi diversa
extensión cada un, dende os moi grandes como o Irixo con 121 km² ata Punxín con
só 17.
Na
década dos setenta do pasado século, cando eu era mozote, viviamos nesta area
preto de 45 mil persoas. Na actualidade fano 26.765. Se lle quitamos a estas as
case 14.000 censadas no Carballiño,
resulta que para atopar a alguén vivo hai que dar ben voltas por centos de
quilómetros cadrados. Deste evolucionar hai xa ben tempo que se decataran os
meus fillos, aínda cativos; non sei moi ben cal deles preguntoume: pero aquí só hai persoas maiores?
Non
sempre foi así. Por exemplo, eu, dezao de nacenza e infancia (nacido ao pé do
Monte do Carrio, botei a andar en Rodeiro e deixei de luxar os cueiros en
Prado), son a causa de que os meus pais fosen vivir ao Carballiño, para que
puidese estudar e ter futuro. Cousa que non vían en Lalín. E non foi así, o
aire cosmopolita dun Carballiño turístico, próximo á capital provincial, inzado
de mozos mexicanos e panameños a bordo
dos seus flamantes coches americanos e erguendo torres de vivendas para que as mercasen
os emigrantes europeos, foi en declive. Mentres
Lalín desenvolvía unha actividade agraria e industrial facilitadas tanto
polas condicións naturais como, sobre
todo, polo exercicio, ao seu favor, dun forte poder político local.
Asústanse
en Orcellón, pero non vén de agora . Falan de declive rural, pero non é tal. É declive de país; mesmo se fala de catástrofe,
de inverno demográfico, de suicidio demográfico... mais trátase de falta de esperanza,
de ilusión, de vitalidade, de política e dun chisco menos de indolencia, de
indiferenza, e de que “o que veña detrás
que arree”.
Historicamente
Galicia foi, case sempre, un territorio superpoboado. Leva un retroceso
poboacional de case século e medio e chegou
xa a un punto preocupante. Mais, como diría Castelao das sardiñas, a xente
viría se o goberno quixese.
O
fatalismo é a peor das indolencias.
Sábado,
13 de xaneiro de 2018
Ningún comentario:
Publicar un comentario